Spider Web Patrols — zwalczanie niemieckich okrętów podwodnych przez alianckie lotnictwo morskie w latach 1917-1918

Andrzej Olejko

Przestrzeń morska otaczająca Wyspy Brytyjskie w 1917 roku była głównym terenem polowań U-bootów i polowań na nie ze strony RNAS. Dowództwo RNAS w tym rejonie rozwinęło sieć stacji lotniczych, z których część znajdowała się na terytorium francuskim (w Cherbourgu we wrześniu 1917 roku stacjonowało tuzin łodzi latających typu FBA H, a eskadra RNAS, która w 1918 roku stworzyła 243. Dywizjon RAF wyposażona była w wodnosamoloty pływakowe typu Wight Converted Seaplane). 17 lipca 1918 roku, wskutek ataku z powietrza alianckie lotnictwo uszkodziło niemiecki okręt podwodny UB 31, a 5 sierpnia 1917 roku ten sam okręt został wykryty i zaatakowany ponownie, tym razem przez załogę alianckiego sterowca. 28 lipca 1917 roku (według innej wersji 29 czerwca 1917 roku, bądź 29 lipca 1917 roku – przyp. A.O.) załoga łodzi latającej typu Curtiss H 12 RNAS zatopiła niemiecki okręt podwodny U 20, choć zdania na ten temat są podzielone. Tego dnia U 20 wypłynął z Ostendy (nie z Zeebrugge jako podają niektóre źródła – przyp. A. O.) i według większości źródeł padł ofiarą dwóch łodzi latających typu Curtiss H-12 ze stacji lotniczej w Felixstowe (nr 8662 i 8676 pod dowództwem P./O. Boswella), których załogi zameldowały zaatakowanie tego dnia U-boota. W rzeczywistości uszkodziły one UC 16 i UC 65, a UB 20 zaginął (ciało jego kapitana znaleziono później wyrzucone na brzeg) i jest możliwe, ale nie potwierdzone, że wpadł na minę wokół Thornton Ridge.

Ciekawy przypadek związany jest z zatopieniem U-boota UB 32, który wypłynął z Zeebrugge 10 września 1917 roku i nigdy nie wrócił do bazy. Według badaczy francuskich UB 32 został zatopiony w Kanale Cap Barfleur 18 sierpnia 1917 roku. Tego dnia, jedna z załóg wodnosamolotu pływakowego typu Wight Converted Seaplane nr 9860 znajdowała się na patrolu na północny-wschód od Cherbourga. Podczas lotu, mechanik-obserwator Arthur Edward Ingledew dostrzegł niemieckiego U-boota płynącego na powierzchni morza, który został zaatakowany pomimo, że U-boot zareagował natychmiast schodząc pod wodę. Załoga hydroplanu po bezowocnym patrolu powróciła do Cherbourga i złożyła meldunek, po czym ten sam wodnosamolot pływakowy pilotowany przez F./O. (por.) Charlesa Stanleya Mossopa został po południu wysłany na kolejny lot bojowy, z ww. obserwatorem. Podczas lotu pilot dostrzegł okręt podwodny płynący na powierzchni na pozycji 5145o N 0205oE i przystąpił od razu do ataku, w chwili gdy U-boot szykował się do zanurzenia. Zrzucona 100-funtowowa bomba (45,3 kg) trafiła dokładnie przed peryskopem, po czym okręt zatonął (pilot został odznaczony DSC). Prawdopodobnie zatopionym U-bootem był UB 32 z Flotylli Flandern (22 września 1917 roku UB 32 uznany został przez niemiecką Admiralicję za zaginiony).

Według badaczy brytyjskich 22 września 1917 roku załoga łodzi latającej typu Curtiss H-12 (nr 8695) ze stacji lotniczej RNAS w Dunkierce, z eskortą myśliwców typu Sopwith Camel, zaatakowała kolejnego U-boota w rejonie West Hinder, twierdząc że go zatopiła. Okręt zidentyfikowano jako UC 72, lecz identyfikacja okazała się błędna (do 1934 roku brytyjscy historycy uważali, że tego dnia załoga łodzi latającej typu Curtiss H-12, w osłonie myśliwców typu Sopwith Camel zatopiła UC 72), gdyż UC 72 został zatopiony przez ostrzał z brytyjskiego statku pułapki (tzw. Q-ship) 20 sierpnia 1917 roku w Zatoce Biskajskiej. Obecnie uważa się, że ofiarą ataku lotniczego z 22 września 1917 roku był UB 32, jednakże istnieje również możliwość, że UB 32 został zatopiony 11 września 1917 roku przez brytyjski okręt podwodny we wschodniej części Kanału La Manche (prawdopodobne jest także, że żaden z tych ataków nie był skierowany przeciwko UB 32, ale przeciwko innym U-bootom, stąd utrata UB 32 w wyniku ataku z powietrza może być jedynie prawdopodobna). Również 22 września 1917 roku załoga łodzi latającej typu Curtiss H-12 (nr 8695) ze stacji lotniczej w Felixstowe, pilotowanej przez P./O. (ppor.) Normana A. Magora (II pilotem był P./O. C.E.S. Lusk) w osłonie samolotów myśliwskich typu Sopwith Pup z bazy stacji lotniczej w Dunkierce z wysokości 4100 stóp (około 1400 m) w rejonie Hinder Bank – holenderskie wybrzeże – 30 mil od Ostendy – zaatakowała dwoma bombami o wadze 230 funtów każda (po 130 kg) niemiecki okręt podwodny UB 72 (mechanik R. A. Lucas dostrzegł po ataku na powierzchni wody bąble i dużą plamę oleju i uznał okręt za zatopiony). Jednak niemiecka Admiralicja UB 72 uznała za stracony dopiero 12 maja 1918 roku, po storpedowaniu go przez HMS D 4 na pozycji 50o08’N 02o41’ W.

W trakcie kolejnych lotów bojowych załóg eskadr RNAS miały miejsce następujące wydarzenia:

 3 września 1917 roku w rejonie wyspy Wight niemiecki okręt podwodny UB 35 został zaatakowany z powietrza przez alianckie wodnosamoloty i sterowce, a 6 września 1917 roku zaatakowano go po raz kolejny z powietrza.

 16 września 1917 roku P./O. B. Hobbs, pilotując łódź latającą typu Curtiss H-12 ze stacji lotniczej w Felixstowe zrzucił dwie 230 funtowe bomby (każda po 130 kg) na wykrytego U-boota, który uznano za prawdopodobnie zatopiony.

 28 września 1917 roku (wg obowiązującej wersji wydarzeń) łódź latająca typu Curtiss H-12 nr 8676 ze stacji lotniczej w Felixstowe, pilotowana przez P./O. Hobbsa i F./O. Dickey’a zatopiła okręt podwodny UC 6 w trzecim udanym ataku na U-boota. Tego dnia w zdarzeniu w okolicy North Hinder brały udział również inne niemieckie U-booty, jak i trzy inne łodzie latające RNAS. Zatopienie UC 6 nie jest zatem pewne, choć możliwość ta nie może być całkowicie odrzucona. Bardziej prawdopodobne jest, że UC 6 zatonął z powodu brytyjskich min morskich w pobliżu Kentish Knock u ujścia Tamizy. Był to obszar, na który UC 6 wypłynął 27 września 1917 roku na misję minowania – osiem wybuchów słychać było tego dnia, a wyłowione kilka miesięcy później szczątki uznano za szczątki U-boota.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO nr specjalny 3/2016