„Stalinami” na Warszawę

Norbert Bączyk

Latem 1944 roku w bezpośrednim rejonie Warszawy walczył 62. Samodzielny Gwardyjski Pułk Czołgów Ciężkich, uzbrojony w czołgi Iosif Stalin 122, zwane wówczas również KW-122. Jednostka, dowodzona przez pułkownika Grigorija Anisimowa, a następnie podpułkownika Ogłoblina, stoczyła szereg głośnych bojów, w tym pod Pogorzelą, Tłuszczem, Ślężanami i Radzyminem, krzyżując tam broń z „Panterami” przeciwnika. Jak ukazuje dziennik działań jednostki, służba w pułku, obok walki, upływała także na nużących przemarszach, szkoleniach i remontach sprzętu.

Latem 1944 roku w Armii Czerwonej po raz pierwszy na szerszą skalę użyto w walce najnowszych czołgów Iosif Stalin (IS)-122 (liczba pochodziła od kalibru działa), szerzej znanych też jako IS-2. IS-122 zadebiutowały na polu walki jeszcze w kwietniu, jednak dopiero w okresie czerwiec–lipiec wystawiono do boju większe ich zgrupowanie. Wozy te występowały w ramach samodzielnych, gwardyjskich pułków czołgów ciężkich. Faktycznie owe pułki miały wielkość niewielkich batalionów pancernych, liczących raptem 21 czołgów, uzupełnianych sekcjami z innych rodzajów broni i służbami logistycznymi. W lutym 1944 roku zatwierdzono etat nr 010/460 dla samodzielnych, gwardyjskich pułków czołgów, zwanych też teraz ciężkimi, uzbrojonych w wozy IS. Ich struktura organizacyjna przewidywała:

– sztab pułku z jednym czołgiem IS oraz sekcjami dowódczą, operacyjną, do spraw politycznych, techniczną i zabezpieczenia;

– pluton dowodzenia;

– pluton saperów;

– pluton gospodarczy;

– punkt medyczny;

– kompanię piechoty (94 żołnierzy – zwanych fizylierami lub awtomatczykami – od podstawowego uzbrojenia, to jest pistoletów maszynowych);

– kompanię zabezpieczenia technicznego;

– cztery kompanie czołgów: każda składała się z wozu dowódcy kompanii i dwóch plutonów, w każdym po dwa czołgi, przez co cała kompania liczyła etatowo zaledwie pięć wozów).

Ponieważ oddziały czołgów ciężkich były uważane za elitarne, przewidziano, że w każdym czołgu służyć będzie co najmniej dwóch oficerów młodszych i co najmniej jeden podoficer starszy. W efekcie pułk liczył etatowo aż 90 oficerów, 121 podoficerów i 163 szeregowych, razem 374 żołnierzy. Ich uzbrojeniem było 21 czołgów IS-122, jeden samochód pancerny BA-64, trzy transportery opancerzone, 48 samochodów osobowych i ciężarowych oraz dwie radiostacje pułkowe (na samochodach). Taką strukturę otrzymała zdecydowana większość samodzielnych, radzieckich pułków czołgów ciężkich z wozami IS.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 2/2021