Stalowa fala
Michał Morozow
Stalowa fala
Wojska pancerne ZSRR w latach 1945 -1957
Choć sowiecki dyktator Józef Stalin nazywał „bogiem wojny” artylerię, to jednak co najmniej równe znaczenie przywiązywał do rozwoju wojsk pancernych. Po II wojnie światowej w ZSRR nadal dynamicznie rozbudowywano ten rodzaj broni. Podobnie jak w latach 30. XX wieku, tempo rozwoju wojsk pancernych nie miało sobie równych.
Gdy w maju 1945 roku w Europie dobiegła końca II wojna światowa, na świecie pod bronią pozostawało kilkadziesiąt milionów ludzi wyposażonych w dziesiątki tysięcy czołgów, dział czy samolotów. Jednym ze skutków globalnego konfliktu było powolne krystalizowanie się nowego porządku politycznego, w którym rolę czołowego mocarstwa światowego, zamiast Wielkiej Brytanii, zajmowało teraz USA (gospodarczo Stany Zjednoczone stały się najpotężniejszym państwem kilkadziesiąt lat wcześniej, teraz stawały się supermocarstwem także politycznie i wojskowo). Jednakże do roli takiego mocarstwa pretendował także ZSRR. Wprawdzie znacznie słabszy gospodarczo i technologicznie niż Stany Zjednoczone, wyniszczony wojną, ale dysponujący potężną armią lądową i kontrolujący znaczne obszary Europy. Armia Czerwona zakończyła wojnę posiadając wedle oficjalnych statystyk m.in. ok. 25 100 czołgów (5,3 tysiąca ciężkich, 11 tysięcy średnich, 8,8 tysiąca lekkich) oraz 10 000 dział samobieżnych (2,7 tysiąca ciężkich, 1,9 tysiąca średnich, 5,4 tysiąca lekkich). Razem ponad 35 000 pojazdów pancernych, z czego w pierwszej linii znajdowała się mniej niż połowa z nich. Organizacyjnie skupione były one w 6 armiach pancernych, 24 korpusach pancernych, 14 korpusach zmechanizowanych, 2 dywizjach pancernych (starego wzoru z 1941 roku), 2 dywizjach zmotoryzowanych, 63 samodzielnych brygadach pancernych, 5 samodzielnych brygadach zmechanizowanych, 12 brygadach dział samobieżnych, 62 samodzielnych pułkach czołgów, 136 samodzielnych pułkach dział samobieżnych, 5 batalionach czołgów czy 11 pułkach motocyklowych, nie licząc dywizjonów dział samobieżnych części dywizji strzeleckich. Ta korpuśno- brygadowa organizacja miała charakter typowo wojenny, zaś stosowane wówczas w RKKA terminy były nieco mylne. Korpus pancerny był w pewnym uproszczeniu odpowiednikiem amerykańskiej czy brytyjskiej dywizji pancernej, zaś brygada odpowiadała siłą brytyjskiemu pułkowi czołgów (czyli wzmocnionemu batalionowi pancernemu). Samodzielne pułki czołgów i dział samobieżnych były zaś realnie wzmocnionymi kompaniami.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 3/2010