Stalowe Armie - Armie pancerne RKKA 1942-1945 cz. II

Norbert Bączyk, Marcin Cichowski

Stalowe Armie

Armie pancerne RKKA 1942-1945

cz. II

Gigantyczna bitwa na tzw. łuku kurskim, głównie dzięki przewadze logistycznej, zakończyła się zwycięstwem RKKA, a postępujące po niej kolejne uderzenia na całej długości frontu wschodniego wymusiły na stronie niemieckiej serię odwrotów. Gdy jednak na przełomie sierpnia i września 1943 roku południowe skrzydło Grupy Armii (GA) „Środek” zaczęło cofać się w kierunku Dniepru, zaś w połowie miesiąca podobny manewr rozpoczęła także oskrzydlona GA „Południe”, Armia Czerwona nie mogła wykorzystać do pościgu swych armii pancernych. Okazało się, że walki pod Kurskiem poważnie wyczerpały ich potencjał, zaś dokonane pod koniec sierpnia przełamanie w pasie Frontu Centralnego było zasługą głównie 60. Armii, a nie walczącej na jej prawym skrzydle 2. Armii Pancernej, ciężko „poturbowanej” kilka dni wcześniej pod Siewskiem. Bitwa na łuku kurskim oraz następujące zaraz po jej zakończeniu wspomniane natarcie Frontu Centralnego po raz kolejny udowodniły bowiem, że użycie ar mii pancernych przeciwko głównej masie wojsk przeciwnika okazywało się błędem, zwłaszcza jeśli miał on czas na umocnienie swych pozycji (ta uwaga, na podstawie wydarzeń z lata 1943 roku, dotyczyła oczywiście obu stron konfliktu). Także uderzenie na Charków (3-23 sierpnia) Frontu Woroneskiego, choć zakończone sukcesem, uwidoczniło wciąż dużą podatność armii pancernych RKKA na przeciwuderzenia niemieckich związków pancernych i ich słabość taktyczno-operacyjną. Armia Czerwona dysponowała jednak znacznymi odwodami, co pozwoliło jej na podjęcia bez pauzy operacyjnej szeregu nowych działań zaczepnych. Stosunkowo najlepiej zachowaną armią pancerną była 3. Gwardyjska Armia Pancerna gen. Rybałki, którą wycofano do odwodu po walkach o likwidację tzw. występu orłowskiego w sierpniu 1943 roku. Zgodnie z wolą Stalina punkt ciężkości nadchodzących działań Armii Czerwonej został wyznaczony na Ukrainie i tam też skierowano pospiesznie odbudowywaną armię pancerną. Wzmocnienie Frontu Woroneskiego 3. APancGw było konieczne także z racji strat w walkach o Charków 1. oraz 5. Gwardyjskiej Armii Pancernej. 3. APancGw skoncentrowała się w rejonie Romny w połowie września, w czasie, gdy GA „Południe” przeciwnika rozpoczęła właśnie strategiczny odwrót za Dniepr. Jej niezakłócony marsz w kierunku Dniepru rozpoczęty 19–20 września, w warunkach odejścia Wehrmachtu na stosunkowo nieliczne przeprawy, był manewrem spóźnionym jeśli chodzi o możliwość użycia korpusów szybkich w próbie zniszczenia wojsk niemieckich na lewym brzegu rzeki. Z drugiej strony pierwsze pododdziały 3. APancGw dotarły do Dniepru już 22 września, a piechota zmotoryzowana z marszu przystąpiła do jego forsowania w rejonie miejscowości Bukryn, na północ od utrzymywanego przez Niemców przyczółka na wschodnim brzegu pod Kaniowem. Pod koniec września poszczególne elementy armii pancernej brały udział w próbach rozbicia broniących się pod Kaniowem Niemców, przeprawach na zachodni Dniepr pod Bukrynem, a nawet próbie rajdu na stolicę Ukrainy – Kijów (siłami 56. Gwardyjskiej Brygady Pancernej). Działania te nie przyniosły zakładanych rezultatów, choć przy współdziałaniu z 27. i 40. Armią zdobyto silny przyczółek na prawym brzegu Dniepru. Jego szybkie wykorzystanie nie było jednak możliwe, nieprzyjacielskie korpusy pancerne zablokowały bowiem stosunkowo niewielki teren przyczółka, niszcząc także pomocnicze desanty radzieckich wojsk spadochronowych. Podejmowane w październiku natarcia wojsk Frontu Woroneskiego (od 20 października 1. Frontu Ukraińskiego) z przyczółka bukryńskiego zostały przez Niemców również odparte. Tymczasem w połowie października na froncie ponownie pojawiła się 5. APancGw, która po uzupełnieniu została skierowana do dyspozycji Frontu Stepowego, przemianowanego wkrótce na 2. Front Ukraiński. Tutaj zadaniem armii pancernej gen. Rotmistrowa było spotęgowanie planowanego uderzenia ze zdobytego wcześniej przyczółka pod Kriemienczukiem w kierunku na Krzywy Róg i dalej w stronę ujścia Dniepru do Morza Czarnego w rejonie Chersonia. Gdyby ambitne zamierzenia spełniły się, wojska Frontu Stepowego nie tylko rozbiłyby 1. APanc przeciwnika, ale także odizolowały od siebie GA „Środek” oraz GA „A”. W czasie opisywanego natarcia 5. APancGw dysponowała następującymi siłami:

Ciąg dalszy w numerze.