STS-130

 


Waldemar Zwierzchlejski


 


 

STS-130

 

– pokój z widokiem na kosmos

 

 

Lot STS-130 miał być pierwszym z pięciu, jakie miano zrealizować w bieżącym roku i jednocześnie zgodnie z najnowszymi ustaleniami ostatnim, w którym promy kosmiczne miały być wykorzystane. Choć obecnie wiele wskazuje na to, że przynajmniej jedna z misji zostanie przesunięta na rok następny, a jeszcze jedna zostanie dodana, to nie zmienia to faktu, że zadaniem załogi Endeavour było dostarczenie na ISS ostatniego, planowanego dla tej stacji od samego początku, amerykańskiego modułu ciśnieniowego, choć jego funkcja została z biegiem czasu w dużym stopniu zmieniona.


 
 

 


Tranquility i Cupola
Skład załogi dwudziestego czwartego lotu promu Endeavour podano do wiadomości publicznej 5 grudnia 2008 r., dokładnie rok przed planowanym startem. Dowódcą mianowano Georga Zamkę, pilotem Terry’ego Virtsa, a specjalistami misji Nicholasa Patricka, Roberta Behnkena, Stephena Robinsona oraz Kathryn Hire. Oprócz pilota pozostali astronauci mieli już na swym koncie jeden lot kosmiczny, a dla Robinsona była to już czwarta wyprawa na orbitę. Podstawowym ładunkiem wyprawy, oznaczonej w harmonogramie montażu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 20A, był trzeci moduł łącznikowy (Node-3), który dostał nazwę Tranquility, na cześć miejsca lądowania pierwszej załogowej wyprawy na Księżyc, w której czterdziestolecie miał się znaleźć na orbicie. Zbudowany we włoskich zakładach Thales Alenia Space element ISS (jego montaż rozpoczęto w 2006 r.) miał w chwili startu masę 13 t, po doposażeniu zaś na orbicie 19 t, a w swej formie był walcem o średnicy 4,48 m i długości 6,7 m. Jego hermetyzowana objętość wynosiła 70 m3. Pierwotnym zadaniem modułu było, jak wskazuje nazwa, połączenie ze sobą różnych komponentów stacji, jednak ograniczenie ich ilości (a zwłaszcza skreślenie modułu mieszkalnego Habitation Module, a później także awaryjnego statku ratunkowego CRV) w 2001 r., wymusiło zmianę koncepcji. W stosunku do pierwowzoru Node-3 mieści obecnie szereg elementów systemu podtrzymywania warunków życia oraz innych urządzeń, niezbędnych dla utrzymywania w dobrej formie sześcioosobowej stałej załogi stacji i są to: ARS-2 (Air Revitalisation System Rack) – system regeneracji powietrza; OGS (Oxygen Generation System) – system wytwarzania tlenu z wody; WRS-1 i WRS-2 (Water Recovery System) – systemy odzyskiwania wody z moczu; WHC (Waste and Hygiene Compartment) – toaleta; T2 C.O.L.B.E.R.T. – (Combined Operational Load Bearing External Resistance Treadmill) – sprzęt sportowy. Żadnego z tych urządzeń nie było w chwili startu na pokładzie promu – z ośmiu miejsc na standardowe regały ISPR, znajdujące się w module, dwa były zajęte przez awionikę, trzy zawierały zaopatrzenie (na Ziemię miały powrócić dopiero w następnej misji promu), pozostałe trzy zaś były nieobsadzone. Stopniowo były one dostarczane w poszczególnych misjach na pokład ISS i dopiero podczas lotu STS-130 przeniesione z miejsc tymczasowej dyslokacji. Dodatkowo z sześciu węzłów połączeniowych typu CBM trzy zostały zablokowane, gdyż w nowej konfiguracji ISS dostęp do nich i tak byłby niemożliwy. W ten sposób, pomimo zachowania nazwy Node-3, moduł w istocie stał się podstawowym elementem mieszkalnym amerykańskiego segmentu stacji. Mimo wszystko, choć w bardzo ograniczonym zakresie, jednak Tranquility jest wykorzystany jako łącznik. Do jego przedniego portu jest dołączony PMA-3 (rezerwowy adapter połączeniowy dla wahadłowców), do lewego zaś – kopuła obserwacyjna Cupola. Cupola to drugi element, który został dostarczony na ISS w locie STS-130. Została zbudowana, podobnie jak i Node-3, we Włoszech. Pomimo małych wymiarów (masa 1,8 t, długość 1,5 m, średnica 2,4 m), spełnia niezwykle ważną rolę. Dzięki wyposażeniu w siedem okien (sześć trapezoidalnych na obwodzie i jedno okrągłe u góry), przykrywanych zdalnie sterowanymi osłonami przeciw meteorom, stanowi doskonałą stację obserwacyjną, a umieszczenie w niej pulpitu sterowania manipulatorem CanadArm-2 stwarza idealną możliwość kontrolowania wykonywanych za jego pomocą operacji.

 

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7/2010

Wróć

Koszyk
Facebook
Tweety uytkownika @NTWojskowa Twitter