Su-22M4 Sił Powietrznych RP w detalach

Adam Gołąbek, Andrzej Wrona

Spośród zakupionych w latach 1984–1988 110 samolotów Su-22 na stanie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pozostało 12 jednomiejscowych samolotów Su-22M4 oraz sześć dwumiejscowych Su-22UM3K, z których wszystkie przeszły w latach 2015–2017 małą modernizację oraz remont weryfikacyjny w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 2 S.A.

Su-22M4 jest jednomiejscowym, naddźwiękowym samolotem o zmiennej geometrii skrzydeł w układzie średniopłata i konstrukcji całkowicie metalowej. Elementy struktury płatowca łączone są w technice nitowania i w mniejszym stopniu zgrzewania i klejenia w przypadku elementów niemających znaczenia wytrzymałościowego.

Kadłub

Kadłub ma konstrukcję półskorupową o przekroju okrągłym. Konstrukcja złożona jest z 58 wręg, pokrycia i podłużnic wykonanych z profili zamkniętych i otwartych. W pokryciu kadłuba wykonano wiele otwieranych wzierników w celu kontroli stanu płatowca i umożliwiające dostęp do zamontowanych wewnątrz agregatów.

Za kabiną pilota została dołączona osłona – owiewka mieszcząca aparaturę elektroniczną, układu nawigacji bezwładnościowej, sterowania uzbrojeniem oraz podzespoły instalacji paliwowej. Przód kadłuba został wykonany jako rura, w której umieszczono centralnie stożek, kierujący strugi powietrza do silnika. Stożek o konstrukcji półskorupowej wykonały jest z metalu i tylko część dziobowa wykonana została z materiału radioprzepuszczalnego. W dolnej części stożka znajduję się okno stacji laserowej KLON. Za wręgą nr 3 zamontowano dodatkowe chwyty powietrza, które pełnią rolę kanałów przeciwpompażowych. Pomiędzy wręgami piątą a dziewiątą znajduje się hermetyzowana kabina pilota, a pod nią na wysokości wręg między piątą a ósmą luk przedniego podwozia. Za kabiną pilota od wręgi 10. do 15. znajduje się luk elektroniki oraz aparatury nawigacyjno-celowniczej, a także skrzynka bezpieczników. Za wręgą nr 16 następuje połączenie kanałów dolotowych do silnika i od tego miejsca wlot ma przekrój okrągły. Na wysokości wręgi nr 18 znajdują się kanały doprowadzające amunicję do działek NR-30. Przestrzeń pomiędzy wręgami 15 a 28 stanowią zbiorniki paliwa i inne elementy instancji paliwowej jak pompy i przewody. Od wręgi 29. do końca kadłuba znajduje się silnik. Kadłub samolotu podczas obsługi silnika i wymiany agregatów rozłączany jest na podwójnej wrędze 34–34a. Na wrędze 35. zainstalowano cztery węzły mocowania hamulców aerodynamicznych o maksymalnym kącie wychylenia 50o. Na połączeniu kadłuba ze statecznikiem znajduje się dodatkowy chwyt powietrza chłodzący agregaty aparatury radioelektronicznej. Pomiędzy wręgami 34a i 40. znajduje się dolna powierzchnia ustateczniająca.

Kabina pilota

Po zamknięciu kabina pilota jest hermetyzowana automatycznie przez gumową uszczelkę ze sprężonym powietrzem. Układ klimatyzacji kabiny zapewnia chwyt powietrza przed statecznikiem pionowym (zarówno zimne, jak i gorące powietrze pobierane ze sprężarki silnika). Ciśnienie w kabinie regulowane jest przez system zmiany ciśnienia wraz z wysokością.

Przednią część osłony kabiny stanowi nieruchomy wiatrochron z trzema szybami. Płaska szyba przednia wykonana jest ze szkła krzemowego, warstwowego, pancernego o grubości 30 mm, boczne elementy wykonano zaś ze szkła organicznego o grubości 12 mm.

Część ruchoma osłony kabiny jest pneumatycznie podnoszona za pomocą siłowników pneumatycznych znajdujących się za siedzeniem pilota. Jej oszklenie jest wykonane ze szkła organicznego o grubości 12 mm. Osłona wyposażona jest w peryskop wsteczny TS-27AMSz i zasłonkę do lotów bez widoczności. W poszyciu kadłuba umieszczono wpusty na zaczepy drabinki i pomostu, umożliwiające wejście do kabiny i na skrzydło.

W kabinie znajduje się fotel wyrzucany typu K-36DM, zapewniający bezpieczne opuszczenie samolotu z poziomu 0 m, przy prędkości nie mniejszej niż 75 km/h (pozwalającej na zdmuchnięcie do tyłu wystrzelonej w górę osłony) oraz nie większej niż 1500 km/h. Wyposażony jest w dwa spadochrony stabilizujące lot i jeden główny o powierzchni 60 m2, zapewniający opadanie pilota razem z zasobnikiem awaryjnym, po oddzieleniu od fotela, z prędkością nie większą niż 6,0 m/s. Warunki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu pilota podczas lotu i katapultowania zabezpieczają pokładowe urządzenia tlenowe z wyposażeniem wysokościowym KKO-5 lub KKO-5M. W kabinie pilota znajdują urządzenia pilotażowo-nawigacyjne NPP, wskaźnik komend KPP, przyrząd zespolony Da-200, wskaźnik wysokości i spadku ciśnienia UWPD-20 wskaźnik wysokości A-031, sygnalizator wysokości niebezpiecznej, prędkościomierz US-1600, paliwomierz-przepływomierz UTR 6-2, zegar AczS-1m. Nad główną tablicą przyrządów zabudowana jest głowica celownika typu ASP-17BC. Po obu stronach kabiny znajdują się panele z przełącznikami kontroli uzbrojenia i systemu instalacji elektrycznej. Po lewej stronie znajduje się dźwignia sterowania silnikiem.

Stosowane jest następujące wyposażenie wysokościowo-ratownicze:

• hełm ochronny ZSz-5A,

• maska tlenowa KM-34D/KM-34,

• wysokościowy ubiór kompensacyjny WKK-6M,

• ubiór wentylacyjny WK-3M,

• lotniczy pas ratunkowy ASP-74.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 7-8/2018