T129 ATAK. Powietrzny system bojowy nowej generacji
Jerzy Gruszczyński, Miłosz Rusiecki
T129 ATAK jest nowej generacji, dwumiejscowym, dwusilnikowym śmigłowcem zaprojektowanym do zadań bojowo-rozpoznawczych. Wywodzi się on ze sprawdzonego w kilku konfliktach zbrojnych śmigłowca A129CBT. Wprowadzone zmiany to zabudowa nowej generacji silników LHTEC CTS 800-4A, awioniki, systemów elektrooptycznych, uzbrojenia oraz śmigła ogonowego. Zmodyfikowano również strukturę kadłuba i układ napędowy.
W maju 1997 r., Ministerstwo Obrony Turcji, Podsekretariat ds. Przemysłu Zbrojeniowego (Agencja ds. Zamówień) ogłosiło przetarg na pozyskanie śmigłowców bojowo-rozpoznawczych dla Sił Zbrojnych Turcji. W tym czasie turecka armia dysponowała jedynie kilku sprawnymi śmigłowcami AH-1 Cobra i bardzo brakowało jej wsparcia, jakie może dać sprzęt tego typu w walce z działalnością terrorystyczną, z którą Turcja miała do czynienia na co dzień w południowo-wschodnim rejonie kraju, w nieprzyjaznym środowisku, w ekstremalnych warunkach terenowo-klimatycznych.
Posiadający znaczące, kluczowe możliwości w dziedzinie awioniki i lotniczych systemów uzbrojenia turecki przemysł obronny potrzebował tylko dobrej platformy śmigłowcowej do zintegrowania z rodzimym wyposażeniem i podsystemami. Przyjęto model pozyskania śmigłowca połączony z procesem wspólnego rozwoju, w ramach którego turecka firma byłaby głównym wykonawcą a firmy zagraniczne, posiadające sprawdzone zdolności w projektowaniu tego typu systemów bojowych jej poddostawcami.
Zwycięska „konstrukcja” miała dać tureckiej armii zaawansowany śmigłowiec bojowo-rozpoznawczy, oznaczony ATAK. Miała go charakteryzować wysoka manewrowość oraz możliwość użycia uzbrojenia klasy „powietrze-ziemia” i „powietrze-powietrze”, zapewniające możliwość zwalczania szerokiego spektrum obiektów naziemnych i powietrznych.
Śmigłowiec ATAK miał być wyposażony w dwa silniki turbinowe, wielołopatowy wirnik nośny, dwumiejscową kabinę w układzie tandem, z możliwością sterowania przez jednego pilota z każdego z tych miejsc. Wymagane były również określone długotrwałości lotu i zasięgi. odpowiednie do wykonania określonych zadań, według zdefiniowanych profili lotu z wykorzystaniem wewnętrznych zbiorników paliwa, zdolność do lotu profilowego z dużą prędkością (NOE, Nap-Of-Earth), wysoka manewrowość oraz zdolność do autonomicznego poszukiwania, śledzenia i zwalczania celów. Śmigłowiec ATAK miał być zdolny do wykonywania zadań w dzień i w nocy, w zwykłych i trudnych warunkach atmosferycznych.
Pięć firm zgłosiło się do przetargu zgodnie z tymi wymaganiami:
- Boeing (Stany Zjednoczone) AH-64D Apache Longbow,
- Bell Helicopter (Stany Zjednoczone) AH-1Z King Cobra,
- Kamov (Federacja Rosyjska) Ka-50-2 Erdogan,
- AgustaWestland (Włochy) A129 Mangusta,
- Eurocopter (Francja-Niemcy) Tiger.
W lipcu 2000 r. turecki rząd ogłosił decyzję o zakupie śmigłowców AH-1Z King Cobra.
Podczas spotkań związanych z podpisaniem umowy, firma Bell Helicopter nie mogła spełnić wymagań Rządu Turcji związanych z rozwojem rodzimych rozwiązań tureckich. Rozczarowany rosnącym opóźnieniem oraz dodatkowymi warunkami wynikłymi ze spotkań związanych z podpisywaniem umowy, Rząd Turcji ogłosił zerwanie transakcji i wszczęciem podstępowania od nowa.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2015