Teaser

Tomasz Maczuga

Początki historii tego urządzenia sięgają roku 1969, kiedy to Jack Cover zajął się opracowaniem niezabijającej broni elektrycznej, która miała pomóc policjantom w obezwładnianiu agresywnych osób. W 1974 r. Cover zakończył pracę nad elektryczną bronią, którą nazwał „Tom Swift Electric Rifle” (TSER), nawiązując do powieści z 1911 r. „Tom Swift and his Electric Rifle”. W celu ułatwienia wymówienia nazwy jako słowo, Cover dodał później „A” do akronimu, tworząc TASER – obecnie zastrzeżony znak handlowy.

Idea ta w 1993 r. została wykorzystana przez Ricka Smitha i Thomasa Smitha w ramach projektu Air Taser, który od 1998 r. stał się pełnoprawną firmą nazwaną Taser International, następnie przekształconą w Axon Enterprise Inc. Jednym z pierwszych opracowanych urządzeń był model M26 z 1999 r. Kolejnymi wdrożonymi urządzeniami były X26 (2003 r.), X2 (2011 r.), X26P (2013 r.), TASER 7 (2018 r.) i TASER 10 (2023 r.). Modele te stanowią linię profesjonalną przeznaczoną dla służb bezpieczeństwa i porządku publicznego, a inżynierowie firmy Axon nieustannie pracują nad udoskonalaniem oferowanego sprzętu. W Polsce w służbach mundurowych stosowano na ogół model X26, a następnie X26P i X2, które używane są do dzisiaj. Niektóre polskie formacje mają w wyposażeniu TASER 7, a jedyną służbą w Polsce, która obecnie używa modelu TASER 10, jest Straż Marszałkowska.

Producentem przedmiotów służących do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej TASER jest amerykańska firma z Arizony Axon Enterprise, Inc., będąca obecnie jednym ze światowych liderów w rozwoju nowoczesnych technologii wykorzystywanych w służbach mundurowych i na rynku cywilnym.

Firma Axon buduje system operacyjny bezpieczeństwa publicznego przyszłości, integrując zestaw urządzeń sprzętowych i rozwiązań oprogramowania w chmurze, które są wyróżnikami nowoczesnego działania policji. Zestaw Axon obejmuje urządzenia TASER, kamery osobiste, kamery samochodowe, rozwiązania do zarządzania dowodami cyfrowymi hostowane w chmurze, oprogramowanie zwiększające produktywność i możliwości operacyjne w czasie rzeczywistym.

Uprawnieni do używania w Polsce

Zgodnie z art. 2. ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej uprawnionych do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego jest 21 podmiotów. Dodatkowo, na podstawie art. 11a ustawy o obronie Ojczyzny, żołnierze realizujący zadania w ramach operacji wojskowych prowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju również posiadają uprawnienia do użycia środków przymusu bezpośredniego. W sumie daje to 22 formacje, które posiadają uprawnienia do użycia śpb, w tym przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, co przekłada się na prawie 600 000 etatów uprawnionych osób z formacji powołanych do ochrony życia ludzkiego i przeciwdziałaniu naruszenia bezpieczeństwa i porządku publicznego.

NMI (Neuromuscular Incapacitation – obezwładnienie nerwowo-mięśniowe)

Podstawowym pojęciem związanym ze skutecznością działania urządzeń TASER jest NMI, czyli efekt powodujący skurcze mięśni i zmniejszoną zdolność do wykonywania świadomych ruchów. Osiąga się to poprzez dostarczanie impulsów elektrycznych przez dwie sondy w celu intensywnego pobudzenia nerwów ruchowych. Kluczowy jest odpowiedni rozstaw sond, możliwy do uzyskania tylko w przypadku użycia urządzenia w trybie dystansowym (poprzez ich wystrzelenie). W niektórych modelach możliwe jest użycie w trybie Drive-Stun (z przyłożenia) w bezpośrednim kontakcie jako technika awaryjna, jednakże takie zastosowanie nie zapewnia efektu NMI. Standardowy czas działania urządzenia TASER po wystrzeleniu kartridża to cykl 5-sekundowy – możliwy do powtórzenia, jeśli jest to konieczne, poprzez kolejne dostarczenie impulsu elektrycznego.

Urządzenia TASER

Najczęściej stosowane w Polsce są urządzenia TASER X26P oraz X2, który już został wycofany z produkcji. Nowej generacji modele TASER 7, a szczególnie TASER 10, charakteryzują się zdecydowanie lepszymi parametrami technicznymi, łatwością obsługi, skutecznością użycia i bezpieczeństwem stosowania wobec osób.

Konstrukcja urządzenia X26P pozwala na załadowanie i użycie jednego wymiennego kartridża, z którego jednocześnie wystrzeliwane są dwie sondy z izolowanymi przewodami. Dostępne są opcje z różnymi długościami przewodów 4,6 m, 6,4 m i 7,6 m. Urządzenie X26P ma pamięć wewnętrzną, w której przechowywane jest oprogramowanie operacyjne. Wyposażone jest w mechaniczne przyrządy celownicze, wskaźnik laserowy, wymienną baterię oraz latarkę. Istnieje możliwość użycia urządzenia w trybie Drive-Stun. Szacowany czas używania X26P jest określony na około 5 lat.

Pełna wersja artykułu w magazynie Strzał 11-12/2024