Tetetka

WOJCIECH WEILER

Tetetka

Sam nie wiem, jak to się stało, że przez niemal sześć lat trwania cyklu „Stary, ale jary” nie przetestowaliśmy jeszcze najpopularniejszego na naszych strzelnicach oldtimera wojskowej proweniencji. Przez jednych uwielbiany, przez innych wzgardzany Tulskij Tokariew – czy chcemy, czy nie – był pierwszym pistoletem produkowanym seryjnie w powojennej Polsce.

W roku 1929 Fiodor Wasiliewicz Tokariew wystartował w konkursie na opracowanie nowych pistoletów samopowtarzalnych – mniejszego i większego – dla Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej (STRZAŁ 12/07). Jego pomysły nie znalazły uznania w oczach komisji konkursowej, zresztą jak i konstrukcje konkurentów, które również odrzucono. Kolejne prototypy mniejszego pistoletu Fiodora Wasiliewicza, bazujące w głównej mierze na sprawdzonych rozwiązaniach browningowskich, to już bezpośredni przodkowie popularnej tetetki, której pierwszy wariant – 7,62 mm pistolet Tokariewa wz.1930 – przyjęty został do uzbrojenia 13 lutego 1931 roku. Przez następnych kilka lat poddawano go kolejnym modernizacjom w celu uproszczenia konstrukcji i obniżenia kosztów produkcji, by w końcu osiągnąć formę dojrzałą i najbardziej znaną: wz.1933. Wytwarzanie na masową skalę rozkręcało się stopniowo i do wybuchu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w czerwcu 1941 roku produkcja osiągnęła wielkość ponad 100 000 sztuk rocznie. Nazwa tetetki – podwojona litera T – wzięła się od pierwszego producenta, Tulskiej Fabryki Broni. Oznacza pistolet z Tuły, konstrukcji Tokariewa, czyli Tulskij, Tokariewa – w swej ojczyźnie niekiedy zwany zdrobniale Tulską Tokariewką.

Pan Andrzej Dobrowolski – wrocławski kolekcjoner broni od lat współpracujący z naszą redakcją – chętnie zgodził się udostępnić nam do przetestowania swoje tetetki.

Zasada działania
Pistolet samopowtarzalny działający na zasadzie wykorzystania energii krótkiego odrzutu lufy, ryglowany przez przekoszenie lufy w płaszczyźnie pionowej. Połączenie lufy z zamkiem realizowane jest za pomocą dwóch występów ryglowych na lufie, które wchodzą w przeznaczone dla nich gniazda ryglowe, wykonane wewnątrz płaszcza zamka. Pionowy ruch tylnego końca lufy powodujący odryglowanie i zaryglowanie sterowany jest ruchomym ogniwkiem, połączonym z brodą lufy oraz osią zatrzasku zamka, która jednocześnie jest osią główną broni. Mechanizm spustowy pojedynczego działania (SA). Mechanizm uderzeniowy z kurkiem zewnętrznym napędzanym umieszczoną wewnątrz śrubową sprężyną uderzeniową. Iglica przerzutowa ze sprężyną odbojową w trzonie zamkowym. Wyciąg zewnętrzny, obrotowy. Sprężyna powrotna z krótką żerdzią, położona pod lufą. Brak bezpieczników nastawnych i samoczynnych, ustawienie kurka na zębie wstępnego napięcia powoduje unieruchomienie zamka. Muszka stała, celownik przesuwany w płaszczyźnie poziomej, umocowany w zamku na jaskółczy ogon. Jedno rzędowy magazynek pudełkowy mieści 8 nabojów. Broń stalowa, oksydowana, okładki chwytu z tworzywa sztucznego lub drewna.

Wersja małokalibrowa działa na zasadzie wykorzystania energii odrzutu swobodnego zamka i zasilana jest nabojami umieszczonymi we wkładkach.

Pełna wersja artykułu w magazynie Strzał 9-10/2013