Eksperymenty z Tosą

 

Budowę pancerników Kaga i Tosa1 powierzono prywatnym stoczniom Kawasaki w Kobe i Mitsubishi w Nagasaki (stocznie marynarki w Kure i Yokosuce zostały zarezerwowane dla krążowników liniowych Akagi i Amagi). Z ramienia floty konstrukcję mieli nadzorować przedstawiciele Technicznego Departamentu Marynarki. Ostateczny projekt pancerników typu Kaga zatwierdzono 26 lipca 1918 roku. Wcześniej rozpoczęto prace w Nagasaki i dlatego też okręty te czasami nieprawidłowo określa się typem Tosa. Kontrakt na budowę pancernika nr 4 Floty 8--8, podpisany pomiędzy Ministerstwem Marynarki a przedstawicielami stoczni Mitsubishi 31 stycznia 1919 roku, opiewał na kwotę 29  328  925 jenów. Pierwszy etap prac prac poprzedzał długi okres przygotowawczy polegający na rozbudowie infrastruktury stoczni – największej pochylni nr 1 i jej suwnic bramowych, doków, dźwigów portowych, warsztatów, różnego rodzaju maszyn oraz na gromadzeniu wszelkich niezbędnych materiałów. Po 12 miesiącach, 16 lutego 1920 roku położono stępkę pod Tosę. Pierwsze nity zostały jednak wbite dopiero 2 kwietnia przez przyszłego cesarza Japonii – księcia Hirohito. Odbywając podróż po Kiusiu zażyczył on sobie wizyty w stoczni Mitsubishi (po rozpoczęciu budowy w lutym wykonywano bowiem wszystkie prace z wyjątkiem nitowania).Stępkę pod Kagę – jednostkę nr 3 Floty 8--8, położono 19 lipca 1920 roku. Władze stoczni otrzymały tylko generalną specyfikację oraz 12 arkuszy podstawowych planów. Kolejne szczegółowe rysunki miały być sukcesywnie przesyłane przez Techniczny Departament Marynarki.W pierwszych miesiącach 1921 roku, wraz z nakręcającą się spiralą zbrojeń morskich oraz rosnącym napięciem pomiędzy Japonią i Stanami Zjednoczonymi, Ministerstwo Marynarki nalegało na zwiększenie tempa budowy nowych pancerników. W momencie pojawienia się informacji o rychłym zwołaniu konferencji rozbrojeniowej prace te uległy jeszcze większemu przyśpieszeniu (podobnie działo się w US Navy i Royal Navy2). Sądzono, że gotowe kadłuby będą mogły stać się mocną kartą przetargową w negocjacjach. Wodowanie obu jednostek zaplanowano na wrzesień 1921 roku, czyli spodziewany moment rozpoczęcia rokowań. Dodatkowo pozwoliłoby to położyć stępki pod krążowniki liniowe nr 7 i 8 Floty 8--8 (Atago i Takao). Pomimo maksymalnego przyśpieszenia robót nie udało się jednak utrzymać zaplanowanego harmonogramu.Obrady morskiej konferencji rozbrojeniowej rozpoczęły się 12 listopada w Waszyngtonie. Już 17 listopada, zwodowano kadłub Kagi. Na uroczystościach obecny był członek rodziny cesarskiej, książę Fushimi Hiroyasu. Zaledwie pięć dni później w stoczni położono stępkę pod Atago. Wodowanie Tosy odbyło się miesiąc później – 18 grudnia 1921 roku. Na ceremonii zgromadziło się ponad 50 tys. widzów, a cesarza ponownie reprezentował książę Hiroyasu. Chrztu okrętu dokonał dowódca Okręgu Morskiego Sasebo, adm. Takeshi Takarabe4. Samo wodowanie przebiegło bez większych problemów, lecz nie otworzyła się umieszczona na dziobie kula dekoracyjna (znajdowały się w niej gołębie oraz kilka tysięcy pięciokolorowych papierków). Zostało to zinterpretowane jako zapowiedź nieszczęśliwego losu okrętu, który nie będzie mógł pokazać swojej siły. Zwodowany kadłub Tosy ważył 19  778,3 ts. Do jego budowy potrzebnych było 1  179  259 roboczodni oraz ponad 3,5 mln nitów. Już następnego dnia na zwolnionej pochylni rozpoczęto montaż krążownika liniowego Takao.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 9/2010