Trzy dni nadziei. Udział 9. DPanc w operacji „Cytadela” w lipcu 1943 roku

Robert Wróblewski

            9. DPanc działania bojowe pod Kurskiem rozpoczęła drugiego dnia ofensywy. Wchodząc do boju jako dywizja drugiego rzutu, powinna rozwinąć sukces osiągnięty pierwszego dnia przez jednostki szturmowe. Początkowo wydawało się, że tak się stanie. W ciągu dwóch pierwszych dni 9. DPanc włamała się 8 kilometrów w głąb sowieckiej obrony. Jednak to było wszystko, na co było stać pododdziały dywizji. Już trzeciego dnia udziału dywizji w bitwie nastąpiło przesilenie. Załamał się decydujący atak dywizji i wieczorem jej wykrwawione pododdziały przeszły do obrony. Inne dywizje próbowały jeszcze bezskutecznie przejąć inicjatywę. 9. DPanc natomiast nie podjęła już działań zaczepnych.

Latem 1943 roku piechota 9. DPanc była w bardzo dobrym stanie. Dywizja posiadała doskonały Pz.Gren.Rgt. 10, którym dowodził pułkownik dr Johannes Schulz. Pułk składał się ze sztabu, kompanii sztabowej, kompanii działy piechoty, kompanii przeciwlotniczej i dwóch batalionów grenadierów. Zgodnie z etatem K.St.N. 1104 (gep) z 1 kwietnia 1943 roku sztab pułku powinien posiadać 2 pojazdy Sd.Kfz. 250/3, a w Stab.Kp./Pz.Gren.Rgt. 10 powinny być 24 transportery Sd.Kfz. 251. Z zachowanych dokumentów dywizji wynika, że nie zdołano zgodnie z nowym etatem wyposażyć w transportery opancerzone Stab.Kp./Pz.Gren.Rgt. 10. Do czasu rozpoczęcia ofensywy w skład kompani sztabowej udało się tylko włączyć pluton saperów za K.St.N. 1130a (gep) – 6 transporterów Sd.Kfz. 251/16.

Pancernym batalionem grenadierów był I./Pz.GrenRgt. 10, który już rok wcześniej wyposażony został w transportery opancerzone Sd.Kfz. 250 i 251.[i] Batalion dowodzony przez kapitana Konrada von Nagel w dniu 3 lipca posiadał 625 żołnierzy w oddziałach bojowych. W batalionie etatowo powinno znajdować się 88 transporterów Sd.Kfz. 250 i 251 – sztabie batalionu zgodnie z K.St.N. 1108 (gep) – 7 transporterów, w trzech kompaniach grenadierów za K.St.N. 1114 (gep) po 19 transporterów, w kompanii wsparcia 24 transportery w tym 6 Sd.Kfz. 251/9.[ii] Szczegółowy stan transporterów opancerzonych w dniu 1 lipca 1943 roku nie jest znany. Jednak z ogólnego wykazu pojazdów pancernych dywizji wynika, że stan transporterów opancerzonych w batalionie zbliżony był do etatowego – około 80 transporterów w tym: 5 × Sd.Kfz. 251/4, 4 × Sd.Kfz.251/7, 1 × Sd.Kfz. 251/8, 6 × Sd.Kfz. 251/9, 8 × Sd.Kfz. 251/10.[iii]

Drugim batalionem w pułku był II./Pz.GrenRgt. 10 kapitana Johannesa Michaela. Batalion w dniu 3 lipca liczył 657 żołnierzy w oddziałach bojowych. W trzeciej dekadzie czerwca dywizji przydzielono 80 1-tonowych ciągników gąsienicowych celem wyposażenia w nie batalionu. Ciągniki miały zastąpić samochody ciężarowe. Dotarły one do dywizji 11 lipca, jednak na rozkaz 9. Armii aż 32 z nich zostało przekazanych innym jednostkom.

Wsparciem artyleryjskim i przeciwlotniczym pułku były: kompania dział piechoty – 9.(sIG)/Pz.GrenRgt. 10 (4 ciężkie działa piechoty 150 mm o ciągu motorowym) i kompania przeciwlotnicza – 10.(Fla)/Pz.GrenRgt. 10 (8 samobieżnych działek przeciwlotniczych 20 mm).

Dywizja posiadała również w całości zmotoryzowany Pz.Gren.Rgt. 11 dowodzony przez podpułkownika Wernera Mummerta. Pułk składał się ze sztabu, Stab.Kp./Pz.GrenRgt. 11, 9.(sIG)/Pz.GrenRgt. 11 (4 ciężkie działa piechoty o ciągu motorowym), 10.(Fla)/Pz.GrenRgt. 11 (8 działek przeciwlotniczych 20 mm – 6 samobieżnych i 2 o ciągu motorowym) oraz dwóch batalionów grenadierów: I./Pz.GrenRgt. 11 kapitana Ernsta Metelmanna (598 żołnierzy w oddziałach bojowych) i  II./Pz.GrenRgt. 11 majora Einharda Franke (587 żołnierzy w oddziałach bojowych). Pułkowi dodatkowo podporządkowana była s.I.G.-Kp. 701 (5 ciężkich samobieżnych dział piechoty).[iv]

[i] I./Pz.GrenRgt. 10 w transportery opancerzone uzbrojony został już w maju 1942 roku.

[ii] Poszczególne pododdziały kompani wsparcia wyposażono według etatu: sekcja dowodzenia – K.St.N. 1121a (gp), pluton dział piechoty – K.St.N. 1123a (gp), pluton saperów – K.St.N. 1124a (gp), ciężki pluton artyleryjski – K.St.N. 1125 (gp), pluton przeciwpancerny – K.St.N. 1145 (gp).

[iii] W maju z uzupełnienia dywizja otrzymała 25 transporterów (3 × Sd.Kfz. 251/1, 5 × Sd.Kfz. 251/4, 16 × Sd.Kfz. 251/7, 1 × Sd.Kfz. 251/8), w czerwcu dodatkowe 7 transporterów (1 × Sd.Kfz. 251/9, 6 × Sd.Kfz. 251/16) oraz z naprawy poza dywizją powróciły 34 transportery. W czerwcu innym dywizjom oddano jeden Sd.Kfz.251/6 i dwa Sd.Kfz. 251/8.

[iv] Wielu autorów niesłusznie twierdzi, że kompania ta została rozwiązana przed operacją „Cytadela”, jednak w dokumentach dywizyjnych wymieniana jest do października 1943 roku. 

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 2/2017