UCLASS czy UCAS?

Paweł Henski

UCLASS czy UCAS?

Bezzałogowe dylematy US Navy

Program budowy eksperymentalnego bezzałogowego samolotu bazowania pokładowego Northrop Grumman X-47B okazał się niezwykle udany. Przed US Navy stoi jednak teraz trudne zadanie zdefiniowania specyfikacji dla docelowego samolotu bezzałogowego, który ma wejść do służby na pokładach amerykańskich lotniskowców atomowych. Decyzja ta określi przyszły kształt i możliwości amerykańskiego lotnictwa pokładowego na dziesiątki lat.

W 2006 r. Siły Morskie Stanów Zjednoczonych, wspólnie z agencją zaawansowanych projektów obronnych (DARPA) rozpoczęły program budowy bezzałogowego eksperymentalnego powietrznego systemu bojowego UCAS-D (Unmanned Combat Air System-Demonstrator). W jego ramach firma Northrop Grumman otrzymała kontrakt na budowę eksperymentalnego samolotu bezzałogowego oznaczonego jako X-47B. Zbudowano dwa prototypy, które zostały oblatane w 2011 r. Po serii testów lądowych w bazie Patuxent River, w grudniu 2012 r. rozpoczęto pierwsze próby X-47B na pokładzie lotniskowca USS Harry S. Truman (CVN-75).

14 maja 2013 r. X-47B otworzył nowy rozdział w historii amerykańskiego lotnictwa pokładowego. Samolot po udanym katapultowaniu z pokładu lotniskowca USS George H. W. Bush (CVN-77), wykonał 65-minutowy lot i wylądował w bazie Patuxent River. 10 lipca tego samego roku X-47B wykonał dwa lądowania z użyciem liny hamującej na pokładzie lotniskowca USS George H. W. Bush. Z trzeciego, planowanego, lądowania X-47B sam zrezygnował po autowykryciu anomalii w działaniu komputera nawigacyjnego. Skierował się wówczas na lotnisko NAS Wallops Island w stanie Wirginia, gdzie wylądował bez żadnych problemów.

W dniach 9-19 listopada 2013 r. obydwa X-47B przeszły serię kolejnych testów. Był to pierwszy przypadek, gdy wzięły w nich udział obydwa prototypy (AV-1 oraz AV-2). Samoloty po 45-minutowym locie wykonywały manewry próbnego podejścia do lądowania (touch-and-go) na pokładzie lotniskowca USS Theodore Roosevelt (CVN-71). Oceniano ich zachowanie przy znacznie silniejszych wiatrach i wiejących z innych kierunków niż podczas wcześniejszych prób. Podczas innego testu jeden z samolotów bezzałogowych krążył wokół lotniskowca, gdy drugi wykonywał loty pomiędzy okrętem, a bazą lądową.

Testy X-47B kontynuowane są również w bieżącym roku. 10 kwietnia X-47B wykonał pierwszy lot w nocy. Siły Morskie Stanów Zjednoczonych chcą również przeprowadzić loty X-47B w formacji z myśliwcami F/A-18 oraz przeprowadzić kolejną serię prób na pokładzie lotniskowca USS Theodore Roosevelt. Tym razem X-47B ma zostać włączony w tzw. cykl ruchu pokładowego. Pokład lotniskowca to niezwykle dynamicznie zmieniające się środowisko. Siły Morskie chcą oszacować ile czasu i jakie zaplecze logistyczne potrzebne są do przemieszczania samolotu na pokładzie i przygotowania go do kolejnego lotu. Bezpośrednio manewrować samolotem na pokładzie może wyznaczony operator poprzez mocowany na przedramieniu terminal sterowania CDU (Control Display Unit). Wbudowany w niego dżojstik pozwala na sterowanie samolotem niczym samochodem na radio.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 9/2014