Urał-4320WW i Fiedierał-M
Michał Buslik
Urał-4320WW i Fiedierał-M
– nowe rosyjskie opancerzone pojazdy transportowo-patrolowe
Jednym z niewielu faktycznie nowych pojazdów mających swoją publiczną premierę podczas, odbytej Niżnym Tagile w dniach 25–28 września 2013 roku, wystawy sprzętu wojsk lądowych Russian Expo Arms był – zaprezentowany przez OAO UrałAZ – prototyp opancerzonego pojazdu patrolowo-transportowego Urał-4320WW. Zaledwie trzy miesiące później moskiewskie przedsiębiorstwo Tiechnika ujawniło bezpośredniego konkurenta Urała-4320WW – samochód Fiedierał-M. Obie konstrukcje stają do walki o zostanie następcą wykorzystywanych powszechnie od ponad dekady, głównie przez formacje podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej, patrolowo-transportowych pojazdów opancerzonych rodziny Zwiezda/Fiedierał, a tym samym o wieloletnie zamówienia z tego resortu.
MSW FR — czas na wymianę pojazdów opancerzonych
Na przestrzeni ostatnich kilku lat rosyjscy producenci przedstawili szereg prototypów kołowych pojazdów opancerzonych, również i tych należących do kategorii konstrukcji wzmocnionych przeciwminowo bądź minoodpornych, opracowanych nie tylko na zlecenie Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, ale także Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W przypadku tego ostatniego resortu były to m.in.: patrolowy pojazd minoodporny WPK-3924 SPM-3 Miedwied (NTW 12/2013) i wóz wzmocniony przeciwminowo Goriec-K (NTW 7/2013). Intensywne poszukiwanie przez MSW FR nowej generacji kołowych pojazdów opancerzonych nie może dziwić. To właśnie na formacjach podległych temu ministerstwu, a w szczególności na Wojskach Wewnętrznych, spoczywa od lat główny ciężar walk z islamskim podziemiem, usiłującym zaprowadzić na terytorium republik rosyjskiego Kaukazu Północnego Emirat Kaukaski. Pomimo tego aktualna sytuacja sprzętowa tych formacji w zakresie opancerzonych pojazdów kołowych pozostawia wciąż wiele do życzenia (choć i tak, w stosunku do postawionych przed nimi zadań, jest znacząco lepsza aniżeli sytuacja w jakiej znajdują się Wojska Lądowe SZ FR). Podstawowymi kołowymi wozami opancerzonymi wykorzystywanymi operacyjnie przez Wojska Wewnętrzne MSW FR są obecnie, nie licząc lekkich wielozadaniowych pojazdów wysokiej mobilności GAZ-233034 SPM-1/GAZ-233036 SPM-2 Tigr (NTW 5/2013), kołowe transportery opancerzone rodziny BTR-80 i, przede wszystkim, pełniące funkcję wozów patrolowo-transportowych pojazdy Zwiezda/Fiedierał (głównie Fiedierał-42591, uzupełnione nielicznymi przeciwminowo wzmocnionymi Fiedierał-42590), czyli dopancerzone ciężarówki Urał w układzie 6x6 z pancernym modułem transportowym, zamontowanym na skrzyni ładunkowej.
Obie konstrukcje kwalifikują się do zastąpienia w jednostkach Wojsk Wewnętrznych przez nowsze pojazdy. Transportery rodziny BTR-80 są nie tylko w większości wyeksploatowane i charakteryzują się archaiczną koncepcją konstrukcyjną (przedział desantowy ulokowany w środku kadłuba, przedział silnikowy z tyłu) i umiarkowaną ochroną balistyczną oraz, w szczególności, przeciwminową – stąd dość powszechny widok żołnierzy jadących na pancerzach transporterów, a nie w ich wnętrzach. Co więcej, dowództwo Wojsk Wewnętrznych dąży do tego, by w niedalekiej przyszłości wszystkie wykorzystywane bojowo wozy opancerzone spełniały normę GOST R 52051-96, czyli nie musiały uzyskiwać specjalnej zgody na korzystanie z dróg publicznych i nie podlegały obowiązkowi konwojowania przez policję drogową. W praktyce będzie to oznaczać, iż wykorzystywane bojowo będą wyłącznie lekkie pojazdy wielozadaniowe wysokiej mobilności i cięższe, wzmocnione przeciwminowo/minoodporne wozy patrolowe i patrolowo-transportowe (część z nich zostanie wyposażona w zdalnie sterowane stanowiska strzeleckie). Wymóg ten wpłynie nie tylko na pewne uproszczenie prowadzenia działań operacyjnych od strony „urzędowej”, ale także pozwoli na zachowanie większej tajemnicy odnośnie prowadzonych operacji. W przeszłości zdarzało się wielokrotnie, że informatorzy islamistów, ulokowani w szeregach republikańskich milicji drogowych, przekazywali zawczasu informacje o planowanych działaniach. W przypadku „konia roboczego” Wojsk Wewnętrznych, czyli „Pokemonów”, bo taki przydomek uzyskały od użytkowników pojazdy rodziny Zwiezda/Fiedierał, sytuacja przedstawia się niewiele lepiej aniżeli ma to miejsce w przypadku transporterów rodziny BTR-80. Obecnie w użyciu w formacjach podległych MSW FR znajduje się prawdopodobnie około tysiąca tych pojazdów, kontynuowana jest także ich produkcja seryjna – w ubiegłym roku MSW FR zamówiło 50 Fiedierałów-42591 i 5 Fiedierałów- 42590. Pomimo tego, iż te – technicznie dość prymitywne – pojazdy są wciąż oceniane raczej pozytywnie przez użytkowników (oczywiście z zastrzeżeniem świadomości ich ograniczeń konstrukcyjnych), to Fiedierały przez kilkanaście lat służby zdążyły się jednak poważnie zestarzeć moralnie. Przyczyniło się do tego nie tylko skrajnie spartańskie wyposażenie tych wozów (przede wszystkim najbardziej rozpowszechnionej wersji Fiedierał-42591), zupełnie nieprzystające do wymogów asymetrycznego pola walki XXI wieku, ale także liczne niedostatki wynikające tak z konstrukcji pojazdu (seryjne kabiny kierowcy nie mogą być optymalnie zabezpieczone przed eksplozją ładunków wybuchowych, żołnierze desantu są izolowani od przedziału kierowcy/dowódcy i mają ograniczoną świadomość sytuacyjną bez możliwości obserwacji terenu przed pojazdem, szybkie opuszczanie i zajmowanie miejsca w opancerzonym module transportowym jest utrudnione), jak i jakości jego wykonania (np. często przeciekający w czasie silniejszych opadów deszczu strop modułu transportowego).
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 5/2014