Użytkownicy śmigłowców NH90

Leszek A. Wieliczko

Średni śmigłowiec wielozadaniowy NH90 jest efektem współpracy europejskiego przemysłu lotniczego. Ambitne założenia projektowe zaowocowały powstaniem bardzo nowoczesnej i uniwersalnej maszyny, charakteryzującej się wieloma nowatorskimi rozwiązaniami konstrukcyjnymi i zaawansowanym wyposażeniem. Obecnie śmigłowce NH90 w dwóch podstawowych wersjach (lądowej i morskiej) i wielu odmianach wyposażenia są używane w wojskach lądowych, siłach powietrznych i morskich 13 krajów na całym świecie. Wkrótce do grona użytkowników dołączy kolejne państwo – Katar.

We wrześniu 1985 roku ministrowie obrony Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch i Holandii podpisali porozumienie o wspólnym opracowaniu średniego śmigłowca wielozadaniowego do zastosowań lądowych i morskich NH90 (NATO Helicopter for the 90s). Nowa maszyna miała być odpowiednikiem amerykańskiego Sikorsky S-70, również produkowanego w dwóch wersjach – lądowej UH-60A Black Hawk (S-70A) i morskiej SH-60B Seahawk (S-70B). W siłach zbrojnych pięciu europejskich państw NATO NH90 miał zastąpić kilka typów śmigłowców transportowych, poszukiwawczo-ratowniczych i zwalczania okrętów: Aérospatiale/Westland SA330 Puma, Aérospatiale SA321 Super Frelon, Bell/Dornier UH-1D Huey, Agusta-Bell AB205, Sikorsky/Westland Sea King i Westland Lynx. Wspólna platforma miała w założeniu obniżyć koszty opracowania, testów, wdrożenia do służby i późniejszej eksploatacji.

Wielka Brytania wycofała się z programu w kwietniu 1987 roku. Cztery pozostałe państwa utworzyły w lutym 1992 roku Organizację Zarządzania Natowskim Śmigłowcem (NATO Helicopter Management Organisation, NAHEMO). Jej organem wykonawczym została Agencja Zarządzania Natowskim Śmigłowcem (NATO Helicopter Management Agency, NAHEMA). W celu zaprojektowania, rozwoju, produkcji, sprzedaży i obsługi śmigłowców NH90 na całym świecie cztery firmy reprezentujące członków NAHEMO – francuska Eurocopter France (wcześniej Aérospatiale), niemiecka Eurocopter Deutschland (MBB), włoska Agusta i holenderska Fokker – utworzyły 13 sierpnia 1992 roku konsorcjum NHIndustries (NHI) z siedzibą w Aix-en-Provence we Francji.

NH90 to dwusilnikowy śmigłowiec w klasycznym układzie konstrukcyjnym (z jednym wirnikiem nośnym i śmigłem ogonowym) kategorii masowej 11 ton. Kadłub wykonano w całości z materiałów kompozytowych, podobnie jak łopaty wirnika i śmigła. Ładownia ma wysokość 1,58 m, szerokość 2,00 m, długość 4,80 m i objętość 15,20 m3. Dostęp do wnętrza zapewniają odsuwane drzwi po obu stronach kadłuba i opuszczana tylna rampa o szerokości 1,78 m i długości 1,58 m. Do napędu służą alternatywnie dwa typy silników turbinowych – Rolls-Royce/Turbomeca RTM322-01/9 (wybrane przez większość użytkowników) lub 01/9A (Oman), albo General Electric T700/T6E1 (Włochy) lub ich cywilna wersja CT7-8F5 (Hiszpania). Śmigłowiec ma całkowicie cyfrową awionikę (glass cockpit) i elektroniczny układ sterowania (fly-by-wire, FBW) sprzężony z autopilotem. Trójkołowe podwozie ze zdwojonym kołem przednim jest chowane w locie.

W zależności od wersji i realizowanego zadania załoga składa się z jednego lub dwóch pilotów oraz operatora systemów zadaniowych i oficera taktycznego (koordynatora misji). W wariancie transportowym NH90 może przewozić maksymalnie 20 żołnierzy, 12 rannych lub chorych na noszach albo ponad dwie tony ładunku (w tym także lekkie pojazdy). Konstrukcja i wyposażenie śmigłowca pozwalają na wykonywanie lotów w każdych warunkach atmosferycznych, w dzień i w nocy, zarówno w zimnym, jak i gorącym klimacie (w zakresie temperatur od –40°C do +50°C). Łopaty wirnika i końcówka belki ogonowej są składane, aby umożliwić transport w ładowni samolotu transportowego i przechowywanie w hangarze na okręcie. W celu zwiększenia zasięgu w ładowni można zamontować maksymalnie cztery dodatkowe zbiorniki paliwa, a na zaczepach zewnętrznych po bokach kadłuba podwiesić dwa zbiorniki.

Opracowano dwie podstawowe wersje – lądową TTH (Tactical Transport Helicopter) i morską NFH (NATO Frigate Helicopter). Obie mają około 75% wspólnych części i podzespołów. Różnią się wyposażeniem i kilkoma elementami konstrukcji (np. NFH ma sterowane koła przedniego podwozia i automatycznie składane łopaty wirnika, a tylna rampa jest opcjonalna). NH90 TTH przeznaczony jest do taktycznego transportu żołnierzy, sprzętu i ładunków na polu walki, poszukiwania i ratownictwa (Search and Rescue, SAR), w tym także w warunkach bojowych (Combat Search and Rescue, CSAR), ewakuacji chorych (Medical Evacuation, MEDEVAC) i rannych (Casualty Evacuation, CASEVAC), wsparcia operacji specjalnych, desantowania skoczków spadochronowych i przewozu bardzo ważnych osobistości. Po zainstalowaniu odpowiedniego wyposażenia może służyć również do walki elektronicznej albo jako powietrzne stanowisko dowodzenia na polu walki.

NH90 NFH powstał z myślą przede wszystkim o poszukiwaniu, wykrywaniu i zwalczaniu okrętów podwodnych (Anti-Submarine Warfare, ASW) i nawodnych (Anti-Surface Warfare, ASuW), ale może też służyć do zadań poszukiwawczo-ratowniczych (SAR), obserwacji i rozpoznania, wsparcia operacji abordażowych i specjalnych, przewozu ludzi i ładunków (z baz na lądzie na pokłady okrętów i odwrotnie), zaopatrywania okrętów na pełnym morzu bez lądowania na pokładzie (Vertical Replenishment, VERTREP), ewakuacji rannych (CASEVAC) i chorych (MEDEVAC), a w ograniczonym zakresie także wczesnego ostrzegania i kierowania działaniami bojowymi. Na zaczepach po bokach kadłuba może przenosić dwie torpedy (MU90, Mk 46, Sting Ray) lub dwa przeciwokrętowe kierowane pociski rakietowe (Marte MK2/S, MK2 ER), albo jedną torpedę i jeden pocisk. Jest przystosowany do działania w środowisku morskim i operowania z pokładów okrętów.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 11/2021