W cieniu Leopardów 2

Mariusz Cielma

W cieniu Leopardów 2

– wozy zabezpieczenia technicznego i mosty towarzyszące

Czołgi podstawowe Leopard 2A4 weszły do służby w Wojsku Polskim w 2002 roku i są to obecnie najcięższe wozy bojowe używane w SZ RP. Przezbrojenie dwóch batalionów czołgów 10. Brygady Kawalerii Pancernej ze Świętoszowa w 55-tonowe wozy, wymusiło pozyskanie dostosowanych do współdziałania z nimi pojazdów zabezpieczenia technicznego i mostów towarzyszących. W ramach zawartego z rządem Niemiec porozumienia, przejęto wraz z czołgami 10 wzt Bergepanzer 2 (tzw. odmiany Standard) i 4 mosty towarzyszące Biber. Warto podkreślić, że oba wspomniane typy pojazdów zabezpieczenia działań oparte są na dużo starszych i lżejszych czołgach Leopard 1 (maks. masa bojowa wersji 1A4 to ok. 42,5 tony). Przez dekadę Bergepanzery 2 i Bibery wspierały czołgistów ze Świętoszowa, ale potrzeby innych pododdziałów brygady uzupełniane były też przez typowe wozy tej kategorii w Wojsku Polskim – WZT-3 i mosty czołgowe BLG-67M2. Przykładowo kompania saperów 10. Brygady Kawalerii Pancernej wykorzystuje, oprócz 4 Biberów, taką samą ilość mostów BLG-67M2, wykorzystujących podwozie czołgu I powojennego pokolenia – T-55A. Mieszanka powstałych w Polsce i w Niemczech pojazdów towarzyszących, z pewnymi ograniczeniami (np. według danych niemieckich, most Biber czołgi Leopard 2A4 mogą pokonywać z prędkością nieprzekraczającą 5 km/h), realizowała zadania zachowania sprawności i utrzymania mobilności brygadowego sprzętu. Plany dotyczące wdrożenia czołgów Leopard 2A5 i modernizacji starszej wersji do standardu 2PL, co będzie wiązało się ze wzrostem ich masy, wymagają jednak pilnie wprowadzenia zmian w tym zakresie.

Bergepanzer 2
Wozy zabezpieczenia technicznego Bergepanzer 2 powstały pod koniec lat 60. XX wieku z myślą o wsparciu działań czołgów Leopard 1. Co naturalne w tego rodzaju współpracy, na szczeblu pododdziałów, dąży się do jak największej unifikacji sprzętu. Bergepanzer 2 wykorzystuje podwozie pierwszego powojennego czołgu niemieckiej konstrukcji i w blisko 75% jest technicznie zbieżny z Leopardem 1. Pierwsze Bergepanzery 2 zostały wyprodukowane we wrześniu 1966 roku przez zakłady Atlas-MaK w Kilonii. W sumie do 1969 roku, na potrzeby Bundeswehry powstały 444 pojazdy tego typu, określane mianem Standard.

Podstawowe wyposażenie tej klasy pojazdów to: lemiesz, wyciągarka i żuraw. Umieszczona z przodu kadłuba wyciągarka Bpz 2 ma siłę uciągu 345 kN (34,5 tony) przy prędkości pociągowej 22 m/min, przy stosowaniu zbloczy wartość ta wzrasta do 690 kN (69 ton). W odróżnieniu od polskich WZT-2 i WZT-3, BPz 2 ma na bębnie wyciągarki stosunkowo krótką linę – o długości tylko 90 metrów. Hydrauliczny żuraw o zakresie obrotu ramienia 270°, umieszczono z prawej strony kadłuba. Przy podniesieniu na wysokość 330 cm i zastosowaniu przeciwwagi, podnoszona masa może wynieść 13 000 kg. Teoretycznie żuraw BPz 2 ma maksymalny udźwig 20 000 kg, ale jest on realny tylko przy podnoszeniu ładunku od strony przodu pojazdu (zakres kątów 72°). Wynika to z potrzeby zachowania stabilizacji pojazdu o masie bojowej 39 800 kg. Te parametry swobodnie pozwalały jednak na wymianę zespołu napędowego i wieży czołgów rodziny Leopard 1, czy też innych użytkowanych w latach 60. i 70. ub. wieku w Niemczech czołgów – amerykańskich M48A2.

W 1977 roku, w związku z planami rychłego wprowadzenia do służby nowych, cięższych czołgów Leopard 2, pojawiła się potrzeba modernizacji także wozu zabezpieczenia technicznego. Wprowadzone zmiany polegały m.in. na instalacji wydajniejszej wyciągarki głównej z prędkością pociągową liny 74 m/min. Kolejną był montaż na tylnej, prawej stronie kadłuba, podpory hydraulicznej. Poprawiła ona stabilizację pojazdu, co przełożyło się na charakterystyki pracy żurawia. Teraz mógł podnosić ciężar 16 000 kg na wysokość 350 cm przy dowolnym położeniu ramienia. Przy ładunkach podnoszonych do przodu pozostała dopuszczalna wartość 20 000 kg, ale zwiększyła się wysokość na jaką podnoszony mógł być ciężar (z 200 do 270 cm). W zmodernizowanej wersji Bergepanzer 2A2 na potrzeby Bundeswehry wyprodukowano w latach 1977–78 kolejnych 100 wozów, część wcześniej wyprodukowanych zmodyfikowano. Warto dodać, że na bazie Bergepanzera 2 (Standard) powstało w latach 1968–1969 w zakładach MaK także 36 czołgów saperskich Pionierpanzer 1 (określanych też jako Bergepanzer 2A1, co pokazuje kompatybilność z wzt). Wszystkie Pionierpanzery 1 i 104 Bergepanzery 2 (Standard) w latach 1989–1992 zostały przebudowane do standardu Pionierpanzer 2A1 Dachs.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 1/2014