W cieniu nieosiągniętych priorytetów – wykonanie budżetu MON w 2017 roku
Tomasz Dmitruk
Główne cele w zakresie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP, które postawił na początku ubiegłego roku minister Antoni Macierewicz dotyczyły zawarcia w 2017 roku kontraktów na pozyskanie: systemu obrony powietrznej kryptonim Wisła, systemu artylerii rakietowej dalekiego zasięgu kr. Homar, nowych okrętów podwodnych kr. Orka oraz śmigłowców dla Wojsk Specjalnych i Marynarki Wojennej. Priorytetem miało być także dalsze tworzenie Wojsk Obrony Terytorialnej.
Do końca ubiegłego roku udało się zrealizować jedynie ostatni z tych celów, co należy uznać za porażkę, która zapewne przyczyniła się w jakimś stopniu do podjęcia decyzji o dymisji w styczniu br. zarówno szefa resortu obrony, jak i sekretarza stanu w MON Bartosza Kownackiego, odpowiedzialnego w resorcie za proces modernizacji polskiej armii. Na pocieszenie pozostaje fakt, że dla w/w programów modernizacyjnych uzyskano pewne postępy w prowadzonych negocjacjach, wykorzystano już prawie w pełni dostępne środki budżetowe, zawarto wiele nowych umów oraz realizowano dostawy w ramach kontraktów zawartych we wcześniejszych latach.
Strategiczny Przegląd Obronny
Zanim przejdziemy do omówienia ubiegłorocznego przebiegu procesu modernizacji technicznej warto przypomnieć, że w maju 2017 roku zaprezentowano wnioski ze „Strategicznego Przeglądu Obronnego 2016” (SPO). Głównym celem SPO było określenie kierunków rozwoju systemu obronnego państwa w perspektywie najbliższych 15 lat (do 2032 roku). Implementacja wniosków z SPO nastąpić ma na mocy niejawnej decyzji Ministra ON z dnia 19 września 2017 roku. Rekomendacje z SPO już w minionym roku przełożyły się częściowo na wykonanie Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP (PMT) na lata 2017-2022, skutkując zamrożeniem realizacji niektórych programów, korektą priorytetów oraz rozpoczęciem nowych programów. Opracowany w ramach SPO „Model Sił Zbrojnych RP 2032” będzie miał jednak największy wpływ dopiero na zapisy nowego PMT na lata 2017-2026, który według niedawnych deklaracji wiceministra Kownackiego ma zostać przyjęty do końca marca tego roku. Obecnie ten termin wydaje się mało realny, szczególnie po styczniowych zmianach kadrowych w MON.
W dalszej części artykułu omówiona zostanie szczegółowo realizacja rzeczowa poszczególnych Obszarów Priorytetowych (OP) modernizacji technicznej i wchodzących w ich zakres Programów Operacyjnych (PO), w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 roku.
Obrona Powietrzna
Najważniejszym i najdroższym zadaniem programu pozostaje pozyskania zestawów rakietowych obrony powietrznej średniego zasięgu kr. Wisła. Zadanie to realizowane jest w trybie negocjacji międzyrządowych ze Stanami Zjednoczonymi i dotyczy pozyskania systemu Patriot firmy Raytheon wraz ze zintegrowanym systemem dowodzenia IBCS, dopiero opracowywanym na potrzeby US Army. Zgodnie z zapowiedziami szefa MON w ubiegłym roku zadanie to miało zakończyć się zawarciem umowy na dostawy. Celu tego nie udało się jednak zrealizować, choć dokonano istotnego postępu w prowadzonych negocjacjach.
Za ważny krok podjęty w ubiegłym roku należy uznać wysłanie w dniu 31 marca 2017 roku poprawionego zapytania ofertowego LoR. Dotyczyło ono zamówienia 8 baterii systemu Patriot, w aktualnie najnowszej konfiguracji 3+ (PDB-8) wraz z systemem dowodzenia IBCS. Jednocześnie od trzeciej baterii strona polska zastrzegła sobie prawo zmiany obecnie oferowanego, sektorowego radaru AN/MPQ-65, na nowy dookólny z anteną aktywną AESA wykonaną w technologii azotku galu (GaN). Wyrażono także chęć pozyskania tańszych rakiet SkyCeptor, które dopiero zostaną opracowane na bazie izraelskich pocisków Stunner. Według MON, łączny koszt Wisły w wymaganej konfiguracji ma nie przekroczyć kwoty 30 mld PLN. Od początku polskie wymagania dotyczyły także 69 wymagań offsetowych. Dodatkowo wymagano, aby co najmniej 50% wartości kontraktu zostało wykonane przez polskie firmy.
Kolejnym ważnym wydarzeniem było podpisanie w dniu 6 lipca 2017 roku „Memorandum Intencji” zawartego z amerykańskim Departamentem Obrony. Potwierdzono w nim polskie wymagania oraz dokonano podziału zamówienia na dwie części. Przedmiotem dostaw w I fazie mają być 2 baterie systemu Patriot w konfiguracji PDB-8 z rakietami PAC-3 MSE, 4 radarami MPQ-65 oraz systemem IBCS. W dokumencie określono, że oferta dla tej fazy zostanie przedstawiona do końca 2017 roku, a dostawy zostaną zrealizowane do 2022 roku. Faza II realizacji zamówienia dotyczyć ma zakupu pozostałych 6 baterii w konfiguracji docelowej obejmującej dostawy systemu Patriot z rakietami SkyCeptor i dookólnymi stacjami radiolokacyjnymi AESA, a także włączenia do systemu polskich sensorów, stacji radiolokacyjnej wczesnego wykrywania P-18PL i systemu radiolokacji pasywnej PET/PCL opracowywanych przez PIT-RADWAR S.A. Oferta dla II fazy miała zostać przedstawiona do końca 2018 roku, należy jednak spodziewać się przesunięcia tego terminu.
W dniu 2 sierpnia 2017 roku przekazano Amerykanom skorygowane założenia offsetowe podzielone na 2 etapy. W I etapie transfer technologii ma zostać zrealizowany częściowo, ze szczególnym uwzględnieniem: systemu dowodzenia IBCS, rakiet PAC-3 MSE, obszaru zarządzania i kierowania programem Wisła, podsystemu wyrzutni i innych zdolności. W odpowiedzi w październiku koncern Raytheon złożył ofertę offsetową, a 14 listopada 2017 roku polskie zapytanie trafiło do Kongresu USA. Trzy dni później, na stronie amerykańskiej agencji ds. współpracy obronnej DSCA opublikowany został komunikat, w którym przedstawiono wnioskowany przez Polskę zakres zamówienia dla I fazy, który wyceniono na 10,5 mld USD (ok. 37 mld PLN netto).
Odnosząc się do tej wyceny należy podkreślić, że jest to maksymalna wartość jaką może osiągnąć polskie zamówienie dla wszystkich wycenionych opcji, na maksymalnym poziomie ilościowym wraz z istotną częścią offsetu, w tym całego związanego z elementami systemu IBCS, wyrzutniami M903 i pociskami PAC-3 MSE.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 2/2018