Wielozadaniowy samolot bojowy Dassault Rafale cześć III

Jacek Gryzik

Rafale to dwusilnikowy naddźwiękowy wielozadaniowy samolot myśliwski przeznaczony do zwalczania celów powietrznych oraz uderzeń na cele naziemne. Produkowany jest w wersji jednomiejscowej z kabiną mieszczącą pilota oraz dwumiejscowej z kabiną z fotelami pilota oraz nawigatora – operatora systemu walki NOSA (Navigateur Operateur Systéme d’Armes).

Opis techniczny samolotu Rafale

Płatowiec zbudowany w układzie średniopłata z przednim usterzeniem poziomym („kaczka”), skrzydłami „delta” o ściętych końcówkach (trapezowymi) i zdwojonym usterzeniem pionowym. Konstrukcja samolotu uwzględnia wymogi trudnowykrywalności w różnych spektrach osiąganej – w różnym stopniu – poprzez kształt płatowca, zminimalizowanie ilości i wielkości elementów wystających poza główny obrys kadłuba, użycie specjalnych materiałów w konstrukcji wewnętrznej i pokryciu płatowca, ukształtowanie kanałów dolotowych powietrza do silników w ten sposób, aby wirniki sprężarki silników były osłonięte przed opromieniowaniem z przednich sektorów (tunele wlotowe w kształcie „podwójnego S”), „zębaty” kształt dolnej powierzchni sterolotek, odpowiednie napylenie na osłonę kabiny pilota powłoki z domieszką metalu szlachetnego. Zmniejszeniu sygnatury radiolokacyjnej ma służyć stosowanie materiałów absorbujących promieniowanie radiolokacyjne, w postaci odpowiednich powłok, na części elementów pokrycia samolotu, wykonanych ze stopu aluminowo-litowego. Całe powierzchnie samolotów są malowane farbą przez którą przenikają fale elektromagnetyczne, co pozwala na wprowadzenie dowolnych kamuflaży. Skuteczna powierzchnia odbicia Rafale ma wynosić – w niektórych położeniach samolotu względem odbiornika fal radiolokacyjnych –  -10–30 dB, czyli 0,1–0,3 m2.

Zmniejszenie widma w zakresie podczerwieni uzyskano poprzez wyposażenie samolotu w silniki turbowentylatorowe, ze znacznym udziałem opływu zimnego, co skutkuje relatywnie niską temperaturą gazów wylotowych. Powłoka malarska ma także ułatwiać oddawanie ciepła powstającego w wyniku aerodynamicznego nagrzewania się powierzchni samolotu. Emisja elektromagnetyczna została zminimalizowana przez ekranowanie urządzeń, zastosowanie systemu wymiany informacji pracującego ze zmienianą szybko częstotliwością i kompresją danych, co ma utrudnić wykrycie pracujących w systemie urządzeń nadawczo-odbiorczych oraz wyeliminować konieczność włączania radiolokatora pokładowego (wykrywanie oraz śledzenie celów – szczególnie naziemnych – przez systemy samolotu pracujące wyłącznie reżimie pasywnym i w różnych spektrach).

Pod względem technologicznym płatowiec dzieli się na cztery podstawowe elementy: przednia część kadłuba, środkowa część kadłuba z napływami, tylna część kadłuba i skrzydła. Na linii ostatecznego montażu produkowane są w rzeczywistości dwie wersje samolotu Rafale – lądowa wersja jednomiejscowa składa się z przedniej części kadłuba pochodzącej z odmiany morskiej oraz tylnej części kadłuba i skrzydeł tożsamych z dwumiejscowym wariantem lądowym.

W konstrukcji płatowca szeroko zastosowano materiały kompozytowe, głównie z włókien aramidowych, włókien szklanych i materiałów węglowych, które stanowią około 75% masy własnej płatowca bez silnika. Udział procentowy pozostałych materiałów w całej konstrukcji płatowca jest następujący: stopy aluminium ¬– 11%, stopy stali ¬– 9%, stopy tytanu – 5%, materiały pozostałe, takie jak guma czy stopy miedzi – 2%.

Z kompozytów i tworzyw sztucznych wykonano osłonę radiolokatora, pokrycie przedniej i grzbietowej części kadłuba, osłony komór wyposażenia, elementy usterzenia przedniego i pionowego, ster kierunku, pokrycie skrzydeł. Z tytanu zbudowane są elementy usterzenia przedniego, węzły mocowania skrzydeł i sloty. Stopy aluminiowo-litowe zostały użyte do wykonania wręg i podłużnic kadłuba oraz pokrycia części kadłuba. Stal natomiast zastosowano do wykonania dźwigarów skrzydeł i żeber, slotów oraz węzłów mocowania usterzenia pionowego. Żywotność całkowita płatowca wynosi 7000 godzin lotu lub 5300 lądowań. Utrzymywanie sprawności technicznej maszyn ułatwiać ma system kontroli i wymiany poszczególnych komponentów (elementów) samolotu funkcjonujący w myśl filozofii SRU (Shop Replacable Units), która polega na demontażu poszczególnych modułów płatowca i silników, wymianie ich na nowe bez konieczności sprawdzenia funkcjonowania na płatowcu i ponownej kalibracji. W związku z tym jedynie moduły lub części wracają do producenta urządzeń w celu ich konserwacji lub napraw.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 12/2016