Wietnamskie Suchoje. Su-27 i Su-30MK2 w służbie VPAF
Marek Furtak
Socjalistyczna Republika Wietnamu stała się w latach 90. drugim zagranicznym użytkownikiem samolotów myśliwskich przewagi powietrznej Su-27SK/UBK oraz ich kolejnych wersji. Zakupione w Rosji samoloty weszły w skład Ludowych Sił Powietrznych oraz Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Wietnamu (dalej: LSP i WOP Wietnamu; ang. VPAF: Vietnam People's Air Force, wietn. PK-KQ: Quân chủng Phòng Không-Không Quân Nhân dân Việt Nam) podległym Wietnamskiej Armii Ludowej (wietn. Quân Đội Nhân Dân Việt Nam). Podobnie jak w przypadku innych nabywców samolotów rodziny Su-27SK/UBK w kolejnych latach zainteresowanie zaawansowaną techniką lotniczą ewoluowało w kierunku pozyskania dwumiejscowych wielozadaniowych wariantów rozwojowych linii Su-30MK.
Zakup Su-27SK
Przyjęcie na uzbrojenie w ChRL rosyjskiego myśliwca przewagi powietrznej 4 pokolenia stanowiło znaczny skok technologiczny oraz jakościowy. Z punktu widzenia sił zbrojnych Wietnamu konieczna była szybka odpowiedź na te działania. Jednocześnie stworzyło to bardzo pilną potrzebę wymiany bądź unowocześnienia parku lotniczego LSP i WOP Socjalistycznej Republiki Wietnamu, którego podstawę ciągle stanowiły rozliczne wersje samolotów MiG-21 – przede wszystkim MiG-21PF/PFM, MiG-21MF oraz pozyskane na początku lat 80. MiG-21bis, a także zasilające pułki samoloty myśliwsko-bombowe Su-22. Na tym tle wymiana pokoleniowa starzejącej się floty samolotów bojowych stała się szczególnie paląca, zwłaszcza w kontekście zrównoważenia powiększającej się przewagi ilościowej i technicznej w tej dziedzinie ze strony niewygodnego sąsiada.
Po 1992 roku natura współpracy wojskowej i techniczna z będącą spadkobiercą ZSRR Rosją stała się bardziej komercyjna. Ze względu na stopniową poprawę kondycji gospodarki Wietnamu nie stanowiło to jednak znaczącej przeszkody w dalszej współpracy pomiędzy tymi dwoma krajami. W połowie 1993 r. odnotowano również odwrócenie trendu spadkowego w finansowaniu sił zbrojnych, co więcej, na zaplanowany rok 1994 r. budżet obronny tego państwa był większy o 49% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Pozwoliło to rozważyć zakup kolejnej partii nowoczesnego uzbrojenia w Rosji. W odpowiedzi na chińskie zbrojenia pierwszą poważną umowę zawarto w marcu 1994 roku. W jej ramach za pośrednictwem „Promeksport” i „Rosworużenie” – rosyjskich spółek państwowych odpowiadających za prowadzenie rozmów i sygnowanie umów dotyczących eksportu produktów przemysłu zbrojeniowego – przyjęto warty 150–200 mln USD kontrakt na zakup nowej techniki lotniczej. Wartość kontraktu objęła nowe konstrukcje, wsparcie techniczne, podstawowy pakiet uzbrojenia oraz proces szkolenia personelu latającego i technicznego na miejscu i w ośrodkach w Rosji. Śladem ChRL ostatecznie wybór padł na produkowane przez koncern AWPK „Suchoj” konstrukcje lotnicze: jednomiejscowe Su-27SK produkowane w zakładach KnAAPO w Komsomolsku nad Amurem oraz dwumiejscowe Su-27UBK produkowane przez IAPO w Irkucku. Zamawiana transza objęła pięć Su-27SK oraz pojedynczy Su-27UBK. Samoloty jednomiejscowe pochodziły z 37. serii – pierwsze dwie maszyny Su-27SK: n/s 37-07 (otrzymał n/b Czerwony 6001) oraz n/s 37-08 (n/b Czerwony 6002), zostały przetransportowane 25 kwietnia 1995 roku do bazy lotniczej Phan Rang (znanej także jako Thành Sơn), zlokalizowanej w prowincji Tháp Chàm. Przekazane zostały do 3. eskadry 937. plm, podporządkowanego 370. Dywizji Lotnictwa, przy czym 1. i 2. eskadra tego pułku nadal zachowały Su-22M4/UM3.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 12/2018