Włoskie samochody pancerne 1912–1939
Zbigniew Lalak
Do pierwszego wykorzystania bojowego samochodów pancernych w armii włoskiej doszło w 1912 roku w czasie wojny włosko-tureckiej w Libii. W walkach Włosi użyli samochodów pancernych Fiat Arsenale. Do budowy tego modelu wykorzystano podwozie samochodu ciężarowego Fiat 15 bis. Montażem pancernego nadwozia zajęli się oficerowie z Arsenale di Artigleria w Turynie: płk Crispino Bonagente oraz kpt. Lualdi. Nadwozie zostało wykonane z płyt pancernych o grubości 4 mm, w ruchomej wieży zamontowano ciężki karabin maszynowy Maxim mod. 1906 kalibru 6,5 mm, załogę stanowiło trzech ludzi. Jednostką napędową był benzynowy silnik 4-cylindrowy o mocy 20–25 KM przy 1500 obr./min, o pojemności 3055 cm3 (średnica cylindra 90 mm, skok tłoka 120 mm), masa całkowita samochodu wynosiła ok. 1500 kg, a osiągał on prędkość maksymalną 30 km/h. Wykonano dwa egzemplarze automitragliatrice Fiat Arsenale, które wczesną wiosną 1912 roku znalazły się w Libii. Samochód miał zasięg do 200 km (w praktyce był on o połowę mniejszy). Koszt zbudowania jednej maszyny wyniósł 6000 lirów. 4 września 1912 roku samochody na pokładzie transportowców Minas i Edilio skierowano do Libii, a w październiku brały udział w walkach w rejonie Misurata.
W trakcie wojny włosko-tureckiej opracowano drugi model samochodu (który jednak nie zdążył wziąć udziału w walkach na froncie) na bazie samochodu ciężarowego Isotta Fraschini. Co interesujące, dwa egzemplarze ciężarówek, które posłużyły do tego projektu, zakupili ze swoich składek członkowie mediolańskiego automobilklubu. Projekt pojazdu opracował bardzo utalentowany inż. Guistino Cattaneo. Pancerne nadwozie zostało wykonane ze stalowych płyt walcowanych o grubości 6 mm, w obracanej wieży zamontowano karabin kalibru 6,5 mm obsługiwany przez jednego żołnierza; drugi karabin zamontowano po prawej stronie przedziału bojowego, tak aby ostrzał chronił tylną półsferę samochodu – w ten sposób strzelec w wieży mógł bez przeszkód prowadzić ogień do wybranych celów, a dowódca nie musiał się martwić, że samochód może zostać okrążony i zniszczony. Ponieważ w przeciwieństwie do samochodu Fiat Arsenale, w którym użyto kół jezdnych z gumowymi masywami (850×250), tylne koła wyposażono w pneumatyczne opony (950×250), w opisywanym modelu zastosowano pancerne osłony chroniące je przed przestrzeleniem. Koła przednie, podobnie jak w samochodzie Fiata, wyposażono w opony lane. Masa całkowita samochodu wynosiła 3500 kg, prędkość maksymalna prawie 16 km/h, moc benzynowego silnika typu I.F. zaledwie 35 Km przy 800 obr./min (średnica cylindra: 120 mm, skok tłoka: 160 mm).
Pełna wersja artykułu w magazynie TWH Nr Specjalny 2/2016
