Wojska Powietrznodesantowe – modernizacja techniczna w latach 2008-2017
Robert Ciechanowski
Wojska Powietrznodesantowe – WDW (Воздушно-десантные войска), jako samodzielny rodzaj wojsk w ramach rosyjskich sił zbrojnych, są oficjalnie odwodem naczelnego dowództwa Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, przygotowanego do działania samodzielnie lub w ramach grup wojsk na poszczególnych teatrach działań wojennych, w tym pełnienia roli awangardy sił głównych.
Przeznaczenie WDW wynika z dokumentów doktrynalnych, w tym zatwierdzonej we wrześniu 2010 roku Koncepcji Budowy i Rozwoju Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej do 2020 roku (Концепция строительства и развития Вооружённых Сил Российской Федерации на период до 2020 года). W praktyce WDW spełniają rolę sił szybkiego reagowania (pierwszego użycia) w konfliktach lokalnych i regionalnych – w taki sposób zostały użyte w czasie wojny rosyjsko-gruzińskiej w sierpniu 2008 roku i w czasie aneksji Krymu wiosną 2014 roku.
Kierunki reform
Zasadnicza reforma Wojsk Powietrznodesantowych została zapoczątkowana w 2008 roku i wynikała z analiz doświadczeń wojny z Gruzją, choć pierwsze działania w kierunku reorganizacji i modernizacji WDW, które skutkowały zasadniczym zmianami wprowadzonymi w latach 2009-2016, zapoczątkowano jeszcze wcześniej. Podejmowane od rozpadu ZSRR próby sformowania komponentu sił szybkiego reagowania bazującego na Wojskach Powietrznodesantowych przyjęły charakter długofalowego programu reform tego rodzaju wojsk, którego realizację uruchomiono w 2005 roku. Przyjęta koncepcja wykorzystania WDW wpłynęła na strukturę organizacyjną i wyposażenie związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów, odzwierciedlając coraz bardziej ograniczone możliwości ich przerzutu środkami lotnictwa transportowego. W ramach przyjętej w październiku 2010 roku Koncepcji rozwoju Wojsk Powietrznodesantowych do 2025 roku (Концепция развития Воздушно-десантных войск на период до 2025 года), wskazano kierunki kompleksowych zmian w WDW, zakładających m.in. profesjonalizację większości pododdziałów, oddziałów i związków taktycznych oraz rozpoczęcie ich przezbrajania w nowe typy uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Zaplanowano również specjalizację jednostek, w tym podział na typ spadochronowo-desantowy i desantowo-szturmowy. Niewystarczający potencjał lotnictwa transportowego zredukował możliwość przerzutu i desantowania – jedynie pierwszy rzut sił może być zrzucany na spadochronach, kolejne będą przerzucane samolotami transportowymi na opanowane uprzednio lotniska lub lądowiska.
Umiejscowienie wojsk powietrznodesantowych w ramach sił zbrojnych i koncepcja ich użycia była w latach 2012-2013 przedmiotem dość intensywnej dyskusji na najwyższych szczeblach wojskowych i rządowych w Rosji. Sugerowano nawet likwidację WDW jako samodzielnego rodzaju wojsk – siły te miały być podporządkowane wojskom lądowym i wykorzystane do sformowania związków taktycznych i oddziałów, podporządkowanych poszczególnym dowództwom operacyjno-strategicznym, tworzonym na bazie okręgów wojskowych. Spór w zakresie koncepcji ich podporządkowania i wykorzystania WDW, w końcowym etapie reorganizacji sił opóźnił uruchomienie procesu modernizacji. Dyskusja została zakończona, przynamniej początkowo, przyjęciem wspomnianej Koncepcji rozwoju Wojsk Powietrznodesantowych do 2025 roku, zakładającej kompleksowe działania zmierzające do rozbudowy struktur i zwiększenia potencjału WDW, które od 2017 roku miały tworzyć trzon sił szybkiego reagowania i występować jako mobilny odwód naczelnego dowództwa. Jednak zmniejszenie możliwości wykonania desantów powietrznych z użyciem ciężkiego sprzętu powoduje, że jednostki rosyjskich Wojsk Powietrznodesantowych tworzą w istocie piechotę aeromobilną wraz z pododdziałami wsparcia i zabezpieczenia, która może być w relatywnie krótkim czasie przerzucana różnymi rodzajami transportu na większe odległości. W perspektywie kolejnych lat WDW, spełniając funkcję odwodu naczelnego dowództwa, mają utrzymywać gotowość do realizacji zadań samodzielnie lub w ramach wsparcia samodzielnego zgrupowania sił na dowolnym kierunku operacyjno-strategicznym. W ramach poszczególnych teatrów działań mają dysponować oddziałami pierwszej kolejności użycia, dającymi zdolność elastycznego reagowania na wzrost zagrożenia w skali lokalnej. Natomiast w przypadku eskalacji konfliktu, do działań mogą być wprowadzane kolejne związki taktyczne WDW, przerzucane w rejon działań transportem lądowym lub morskim. Dalsze zmiany koncepcji skutkowały wprowadzeniem zmodyfikowanej Koncepcji rozwoju Wojsk Powietrznodesantowych do 2025 roku i urealnieniem procesu formowania w latach 2017-2020 efektywnych sił szybkiego reagowania, składających się z komponentu przygotowanego do udziale w konfliktach lokalnych i regionalnych na dowolnym kierunku operacyjnym na terytorium Rosji oraz w ramach projekcji potencjału poza jej granicami. Do 2025 roku WDW zostaną podzielone na trzy komponenty: powietrznodesantowy ciężki, powietrznodesantowy lekki i desantowo-szturmowy.
Zasadnicze kierunku modernizacji technicznej WDW w analizowanym okresie zostały określone w Państwowym Programie Uzbrojenia na lata 2006-2015 – GPW-2015 (Государственная Программа Вооружения на период 2006–2015), będącym jego kontynuacją programie na lata 2011-2020 – GPW-2020, a także we wspomnianej Koncepcji rozwoju Wojsk Powietrznodesantowej do 2025 roku i jej kolejnej wersji zatwierdzonej w sierpniu 2014 roku. Jak wynika z dostępnych danych, w 2005 roku odsetek nowoczesnego sprzętu bojowego w siłach powietrznodesantowych wynosił tylko 5 procent, sześć lat później wzrósł jedynie do 10 procent. Wzrost nakładów na zbrojenia w latach 2011-2014 spowodował, w 2015 roku odsetek nowoczesnych typów sprzętu bojowego w WDW osiągnął 41 procent. Według planów rosyjskiego resortu obrony ten ostatni wskaźnik powinien wynieść 76 procent w 2020 roku.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW Numer Specjalny 14