Wojska lądowe A.D. 2012

Rys historyczny WL
Przez dziesięciolecia funkcjonowania Polski w Układzie Warszawskim WL nie miały własnego dowództwa i składały się z jednostek wchodzących w skład trzech okręgów wojskowych (Pomorskiego, Śląskiego i Warszawskiego). Na czas wojny WP wystawiało front (jego dowództwo powstawało na bazie Głównego Zarządu Szkolenia Bojowego WP) i podległe trzy armie (odpowiednio 1., 2. i 4., formowane na bazie OW) oraz 3. Armię Lotniczą (powstającą z Wojsk Lotniczych). Wówczas też OW pozostawały jako organy dowodzenia w ramach systemu obrony terytorium kraju (OTK), z podporządkowanymi siłami obrony wewnętrznej, obrony terytorialnej, administracji wojskowej, ośrodkami szkolenia, itp. Na początku lat 80. ubiegłego wieku 3. Armię Lotniczą zastąpiły Wojska Lotnicze Frontu, a 4. Armię (tworzoną przez – najsłabszy – Warszawski OW) przeformowano w 3. Korpus Zmechanizowany (KZ). Wraz z likwidacją UW Polska stopniowo zaczęła zmieniać swoje siły zbrojne. Z początkiem 1993 roku odtworzono czwarty, Krakowski OW (istniejący w latach 1949–1953). Dopiero w 1997 roku zorganizowano Dowództwo Wojsk Lądowych, któremu podporządkowano m.in. wszystkie OW. Struktura WL z czterema OW przetrwała do początku 1999 roku, gdy dwa z nich (Warszawski i Krakowski) rozformowano. Pozostawiono dwa OW (Pomorski i Śląski) i dodatkowo utworzono Korpus Powietrzno- Zmechanizowany (KP-Z) w Krakowie, o strukturze brygadowej (podobnej do Krakowskiego OW). Pod koniec 2001 roku sformowano dowództwa 1. KZ w Bydgoszczy i 2. KZ w Krakowie oraz podporządkowano im większość jednostek bojowych WL (dywizje, brygady i pułki). Równocześnie rozformowano Dowództwo KP-Z. Równoległe istnienie dwóch OW i dwóch KZ nie trwało długo. Z dniem 1 kwietnia 2004 roku jednostki podporządkowane obu KZ zostały przekazane w podporządkowanie Dowództwu WL, a z końcem 2004 roku Dowództwo 1. KZ zostało rozformowane. W połowie 2007 roku oba OW zostały przekazane do nowo powstałego Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych (IWspSZ) w Bydgoszczy. Od tego czasu DWL podporządkowane były dowództwa czterech dywizji z podległymi brygadami, pułkami, batalionami oraz szereg jednostek bezpośrednio podporządkowanych. Lata 2010–2011 były dla WL latami kolejnej rewolucji organizacyjnej. Rozformowano Dowództwo 1. Dywizji Zmechanizowanej (DZ) w Legionowie, szereg jednostek wyłączono z pozostałych trzech dywizji i podporządkowano DWL lub IWspSZ oraz dokonano komasacji jednostek podobnego typu. Obecnie (w czasie pisania tego artykułu, w październiku 2011 r.) przeprowadzane są ostatnie zmiany organizacyjne, które zakończą się do 31 grudnia 2011 roku. Poniżej została opisana struktura WL wg stanu, jaki osiągnie 1 stycznia 2012 roku.

Dowództwo Wojsk Lądowych
Organem kierującym WL jest oczywiście DWL. W jego skład wchodzą: sztab, pion szkolenia oraz komórki organizacyjne bezpośrednio podległe dowódcy WL. Na czele sztabu stoi szef sztabu będący jednocześnie zastępcą dowódcy WL. Ma on swojego zastępcę i podległe: Oddział Koordynacyjny oraz Zarządy Zasobów Osobowych (G-1), Rozpoznania i Walki Elektronicznej (G-2), Operacji Lądowych (G-3), Planowania Logistycznego (G-4), Planowania Rozwoju WL (G-5), Dowodzenia i Łączności (G-6) oraz Ekonomiczny i Planowania Rzeczowego (G-8). Pionem szkolenia kieruje szef szkolenia WL i jego zastępca. W skład tego pionu wchodzą szefostwa: Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych, Wojsk Rakietowych i Artylerii, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej, Wojsk Inżynieryjnych, Obrony przed Bronią Masowego Rażenia, Wojsk Aeromobilnych oraz oddziały: Szkolnictwa Wojskowego, Planowania i Koordynacji, Bazy Szkoleniowej. Bezpośrednio dowódcy WL podlegają: Oddział Prawny, Oddział Wychowawczy, Wydział Bezpieczeństwa Lotów, Wydział Prasowy, Szefostwo Służby Zdrowia, Sekretariat, Dziekan Oficerów WL, pełnomocnicy ds.: Ochrony Informacji Niejawnych, Poszkodowanych w Misjach oraz Podoficerów. System dowodzenia WL czasu pokoju, kryzysu i wojny składa się jeszcze z kilku elementów. W Szczecinie stacjonuje Dowództwo Wielonarodowego Korpusu Północny-Wschód, którego cześć polską wystawiają WL. Dla jego zabezpieczenia funkcjonuje Brygada Wsparcia Dowodzenia Wielonarodowego Korpusu Północny-Wschód. Jej dowództwo stacjonuje w Stargardzie Szczecińskim, a podlegają mu 100. batalion łączności i 104. batalion zabezpieczenia w Wałczu oraz Narodowy Element Wsparcia Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północny-Wschód Kompania Zabezpieczenia Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północny-Wschód w Szczecinie. O ile dowództwo tego korpusu jest międzynarodowe, to drugie dowództwo korpusu jest czysto polskie. W Krakowie znajduje się Dowództwo 2. KZ im. gen. broni Władysława Andersa. Na czas pokoju podlegają mu tylko, również stacjonujące w Krakowie: 5. batalion dowodzenia im. gen. dyw. Stanisława Hallera, Zespół Wsparcia Teleinformatycznego 2. KZ i Klub 2. KZ. O jego zadaniach na czas wojny trudno znaleźć oficjalne wypowiedzi Można tylko przypuszczać, że przeznaczony on następców. jest do dowodzenia polskimi WL w przypadku lokalnego konfliktu zbrojnego, w który zaangażowane byłoby tylko WP, a nie NATO. Brak oficjalnych informacji na temat celu utrzymywania potężnego dowództwa bez podległych sił powoduje bardzo często krytyczne głosy na temat utrzymywania tej struktury. Kolejnymi, tym razem najnowszymi, kontrowersyjnymi jednostkami WL są powstałe 30 czerwca 2011 roku w Lublinie: Dowództwo Wielonarodowej Brygady (część polska) oraz Batalion Dowodzenia Wielonarodowej Brygady (część polska). Również i w tym przypadku na razie nie dowodzą one żadnymi wojskami. W przyszłości planowane jest włączenie w jej skład jednostek m.in. z Litwy i Ukrainy oraz wzmocnienie dowództwa żołnierzami z tych krajów. Niestety, poprzednie nieudane eksperymenty ze wspólnymi polsko-litewskimi i polsko-ukraińskimi batalionami czy polsko-słowacką brygadą powodują duży sceptycyzm w ocenie tej polskiej inicjatywy. Raczej należy upatrywać w tym sposobu „skasowania” ze składu WL kolejnej jednostki, tym razem 3. Brygady Zmechanizowanej (BZ), stacjonującej wcześniej w Lublinie i Chełmie. Odbyło się to przy okazji wspomnianej już likwidacji 1. DZ.

Podstawową siłą WL są trzy dywizje. W przeszłości dywizje składały się z szeregu jednostek – obecnie, z zupełnie niezrozumiałych dla autora powodów, składają się tylko z: dowództwa, trzech lub czterech brygad oraz batalionu dowodzenia. Pozostałe ich jednostki zostały podporządkowane dowódcy WL (pułki artylerii i pułki przeciwlotnicze) lub IWspSZ (bataliony remontowe i bataliony zaopatrzenia). Jest to dziwne, ponieważ dowódcy dywizji (etat gen. dyw.) i jego zastępcy (etat gen. bryg.) podporządkowanych jest bezpośrednio tylko po cztery lub pięć jednostek wojskowych. Tymczasem dowódcy WL (etat gen. broni) podporządkowano obecnie kilkadziesiąt jednostek wojskowych (sic!), podobnie, jak szefowi IWspSZ (etat gen. dyw.). Dowodzenie nimi wszystkimi (nawet w czasie pokoju) jest bardzo skomplikowane pomimo, że dowódca WL ma do pomocy całe DWL. Jeśli struktura WL ulega głębokim zmianom na czas kryzysu lub wojny, to również powoduje to duże komplikacje w czasie osiągania wyższych stanów gotowości bojowej. Teoria mówi raczej o racjonalnej ilości podległych jednostek, którymi można dowodzić oraz o maksymalnym zbliżeniu struktury organizacji i dowodzenia, zarówno na czas pokoju, jak i wojny. Obecnie w WL wydaje się, że zorganizowano wszystko odwrotnie. Niestety, nie można znaleźć żadnych oficjalnych informacji na temat powodów tak zaskakujących zmian organizacyjnych.