Wojskowy samochód terenowy GAZ-67
Tomasz Szczerbicki
Pracę nad lekkim samochodem terenowym rozpoczęto w Związku Radzieckim w 1938 r. Chodziło o stworzenie mocnego i szybkiego samochodu z napędem na cztery koła, zdolnego do pokonywania nawet najtrudniejszych przeszkód terenowych. Pierwszy projekt, stworzony w dziale konstrukcyjnym fabryki samochodów w mieście Gorki, otrzymał oznaczenie GAZ-61. Było to połączenie podwozia samochodu osobowego GAZ M-1 i układu napędowego samochodu ciężarowego GAZ-AA oraz prototypowego zamkniętego nadwozia. Po zbudowaniu kilku egzemplarzy prototypowych zaniechano dalszych prac nad tym projektem. Do pracy nad stworzeniem i przygotowaniem do produkcji lekkiego samochodu terenowego powrócono dopiero na kilka miesięcy przed wybuchem wojny radziecko-niemieckiej, na początku 1941 r. Potencjalny wróg stał u granic, a Rosjanie zdali sobie wówczas sprawę z ogromnej różnicy w wyposażeniu w pojazdy mechaniczne – między innymi w lekkie samochody terenowe i motocykle – w stosunku do wyposażonej wówczas w najnowocześniejszy sprzęt na świecie armii niemieckiej. Wrócono do projektu sprzed dwóch lat i przerobiono go na terenowego sedana o oznaczeniu 61-73 i terenowego pick-upa o oznaczeniu 61-415. Jednak cały czas były to dość nieudolne próby. Elementem, którego najbardziej brakowało konstruktorom, był czas na sprawdzenie założeń konstrukcyjnych w jazdach testowych.
W czerwcu 1941 r. rozpoczęła się wojna radziecko-niemiecka. Konstruktorzy z fabryki samochodów w Gorki otrzymali stanowcze polecenie, by w ciągu kilku tygodni rozpocząć produkcję lekkiego samochodu terenowego dla wojska. Nie było czasu na budowanie prototypów i prowadzenie wielotygodniowych prac badawczych nad nową konstrukcją – samochód musiał prosto z deski kreślarskiej przejść do produkcji, a stamtąd na front. Jak już nieraz bywało w historii Kraju Rad, sięgnięto po sprawdzone wzorce zza oceanu. Bazując na konstrukcji amerykańskich samochodów Ford, produkowanych wielkoseryjnie w ZSRR na podstawie licencji pod nazwą GAZ, stworzono nowy samochód, który otrzymał oznaczenie GAZ-64.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 4/2015