Wostok-D

Miroslav Gyűrösi

Stacja radiolokacyjna

Wostok-D

cz. I

10 stycznia 2014 r. służba prasowa Ministerstwa Obrony Republiki Białorusi poinformowała o włączeniu do systemu wczesnego ostrzegania sił zbrojnych państwa nowej, dwuwspółrzędnej ostrzegawczej stacji radiolokacyjnej własnej konstrukcji i produkcji – Wostok-D.

Pierwszy zestaw nowego radaru pracującego w paśmie metrowym trafił do 2288. samodzielnego batalionu radiotechnicznego 5. Ośrodka Naprowadzania Lotnictwa 49. Brygady Radiotechnicznej Sił Powietrznych i Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Sił Zbrojnych Republiki Białorusi, który rozlokowany jest na terenie bazy lotniczej Maczuliszcze, kilka kilometrów na zachód od Mińska. Droga do uzyskania zdolności do produkcji seryjnej nowych typów stacji radiolokacyjnych w Białorusi nie była bynajmniej prosta i przybliżając ją należy cofnąć się do czasów istnienia Związku Sowieckiego.

Umiejętność samodzielnego opracowania i uruchomienia produkcji seryjnej nowoczesnych stacji radiolokacyjnych przez białoruski przemysł obronny to niezwykle istotny czynnik z punktu widzenia zdolności obronnych kraju, a zarazem ważny impuls gospodarczy. Białoruś, po Rosji i Ukrainie, stała się trzecim krajem byłego ZSRS, który opanował taką zdolność. Twórcą radaru jest spółka akcyjna KB Radar – od 17 października 2011 r. będąca spółką wiodącą holdingu Sistiemy radiołokaciji. Historia KB Radar bierze swój początek od kwietnia 1974 r., gdy na mocy uchwały Rady Ministrów ZSRS, w Instytucie Naukowo-Badawczym Środków Automatyzacji (NIISA) w Mińsku utworzono oddział mający specjalizować się w rozpoznaniu radiolokacyjnym. W 1982 r. oddział przekształcono w Specjalne Biuro Techniczne (OTB, Osoboje tiechniczeskoje biuro). Kolejna reorganizacja, związana z rozwojem przedsiębiorstwa i jego kompetencji, miała miejsce w 1989 r., gdy powstało Spejalne Biuro Konstrukcyjne Kamerton (SKB Kamierton). KB Radar powstało w 2006 r., gdy w ramach dalszych przekształceń SKB Kamierton, wydzielono z jego struktury Przedsiębiorstwo Naukowo-Produkcyjne KB Radar (Nauczno-proizwodstwiennoje unitarnoje priedprijatje Konstruktorskoje biuro Radar). Firma została zarejestrowana 9 marca 2006 r., a jej specjalnością są prace naukowo-badawcze i konstrukcyjne w dziedzinie radiolokacji i rozpoznania radiotechnicznego oraz walki radioelektronicznej, a także produkcja różnorodnych urządzeń radiolokacyjnych. W dniu 30 grudnia 2010 r. firmę przekształcono w spółkę akcyjną, a jej nazwę zmieniono na OAO KB Radar (Otkrytoje akcioniernoje obszcziestwo KB Radar).

Okoliczności powstania
Pierwsza część artykułu o wprowadzeniu do służby stacji radiolokacyjnej Wostok-D przybliża okoliczności jej opracowania i omawia pierwszy etap prac badawczo-rozwojowych, który zakończył się opracowaniem demonstratora technologii (pierwszego prototypu) – Wostok.

Jeszcze na początku XXI wieku rząd Republiki Białorusi i dowództwo jej sił zbrojnych podjęły decyzję o konieczności uzyskania zdolności do samodzielnego opracowywania i produkcji nowoczesnych urządzeń radiolokacyjnych i systemów radioelektronicznych. Elementem tego ambitnego programu był projekt rozwoju rodziny nowoczesnych wielofunkcyjnych stacji radiolokacyjnych o jak najprostszej konstrukcji, a tym samym niskich kosztach akwizycji i eksploatacji. Celem było zastąpienie stacji radiolokacyjnych sowieckiej konstrukcji i produkcji nadal znajdujących się w służbie w Siłach Zbrojnych Republiki Białorusi. Pierwszą stacją radiolokacyjną, której opracowania podjęli się specjaliści KB Radar był dwuwspółrzędny radar ostrzegawczy pracujący w paśmie fal metrowych. Wybór tego kierunku nie był bynajmniej przypadkowy. Przyczyniły się do tego relatywna prostota konstrukcji, a tym samym akceptowalny koszt, a także renesans radarów metrowych, które stały się niezwykle skutecznym środkiem wykrywania celów powietrznych na współczesnym polu walki, również takich o obniżonej wykrywalności („stelath”).

Pierwszym krokiem na drodze do uruchomienia seryjnej produkcji białoruskiej stacji radiolokacyjnej było powstanie jej demonstratora technologii, który nazwany został Wostok (wschód). Był on opracowywany od 2004 r., jeszcze siłami SKB Kamierton. Jednym z najpoważniejszych problemów było zapewnienie programowi finansowania. Rozwiązano go jednak dzięki zawarciu kontraktu badawczo-rozwojowego z potencjalnym kontrahentem – jednym z krajów Azji Południowo-Wschodniej. Głównymi celami przyświecającymi twórcom demonstratora było sprawdzenie w praktyce nowej, innowacyjnej jednostki antenowej, a także innych rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych w systemach i podsystemach urządzenia, jak również kontynuacja prac nad oprogramowaniem do przetwarzania informacji radiolokacyjnej.

Premierowa publiczna prezentacja nowej, mobilnej, półprzewodnikowej, cyfrowej stacji radiolokacyjnej białoruskiej konstrukcji – na razie w postaci plakatów i prospektów – miała miejsce podczas wystawy uzbrojenia i wyposażenia wojsk lądowych IDELF'2006 w Moskwie. Tu stacja Wostok prezentowana była już „w barwach” KB Radar.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 3/2014