Wykonanie budżetu MON w 2016 roku

Tomasz Dmitruk

Obecne kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej podkreśla, że w 2016 roku uzyskano rekordowy poziom realizacji planów zarówno w zakresie łącznych wydatków na obronność, jak i wydatków na modernizację techniczną polskiej armii. Jednocześnie opozycja krytykuje rządzących za wysokość udzielonych zaliczek, finansowanie ze środków na armię zakupu samolotów dla VIP oraz niskie wydatki na realizację priorytetowych programów modernizacyjnych. Obiektywną ocenę sytuacji dodatkowo komplikują podjęte przez resort obrony działania mające na celu utajnienie części informacji, wcześniej dostępnych publicznie. W naszej analizie postaramy się podsumować, co z wykonania ubiegłorocznego budżetu na obronę narodową można uznać za sukces, a co za porażkę.

Informacje zawarte w niniejszym artykule oparte zostały o dane dotyczące wykonania budżetu państwa w 2016 roku pochodzące z następujących dokumentów: sprawozdania Ministerstwa Rozwoju i Finansów, raportu NIK z kontroli wykonania budżetu państwa, zapisu przebiegu 62 posiedzenia sejmowej Komisji Obrony Narodowej z dnia 21 czerwca 2017 roku oraz na podstawie odpowiedzi uzyskanych z resortu obrony. 

Uwarunkowania

Plany wydatków MON w 2016 roku zostały zapisane w ustawie budżetowej z dnia 25 lutego 2016 roku podpisanej przez Prezydenta RP 3 marca 2016 roku (nazywanej dalej Ustawą Budżetową). Co prawda uchwalono do niej dwie nowelizacje, ale nie miały one wpływu na obronność.

Wydatki zrealizowane w ubiegłym roku zostały na potrzeby niniejszej analizy porównane z wykonaniem z 2015 roku w ujęciu porównywalnym, tj. bez kosztów poniesionych na wykup odroczonych płatności, tzw. voucherów B (spłaty ostatniej raty) w ramach programu wieloletniego „Wyposażenie Sił Zbrojnych RP w samoloty wielozadaniowe” F-16. Na ten cel w 2015 roku wydatkowano kwotę 5,363 mld PLN.

Dla ośmiu zadań realizowanych w zakresie części 29 budżetu „Obrona narodowa” rząd określił plan finansowy wydatków, które w 2016 roku nie wygasają z upływem roku budżetowego, tzw. wydatków niewygasających. Został on przyjęty na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2016 roku. Poziom wykonania wydatków przedstawiony w artykule uwzględnia sumę należności zapłaconych do 31 grudnia 2016 roku oraz tych poniesionych w ramach wydatków niewygasających do 31 marca 2017 roku. 

W sprawozdaniach: MON, MRiF i NIK często podaje się wykonanie budżetu w odniesieniu do tzw. „planu po zmianach”, czyli planu z ustawy budżetowej, który uległ zmianom w ciągu roku na podstawie decyzji Ministra ON. W rezultacie resort obrony może zmienić plan nawet w ostatnich dniach grudnia dostosowując jego poziom, do realnego wykonania. Takie przedstawienie realizacji planu naszym zdaniem jest mało obiektywne, dlatego w niniejszym artykule wykonanie budżetu zostało podane w relacji do wartości zapisanych w Ustawie Budżetowej.

Wydatki na obronność

Na zadania związane z obronnością kraju w 2016 roku zaplanowano łącznie budżet w wysokości 35,899 mld PLN, co stanowiło 2,0% PKB planowanego w 2015 roku (1.796,5 mld PLN) i było zgodne z formułą zawartą w ustawie z dnia 25 maja 2001 roku "o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP". Natomiast realnie wydatkowano na ten cel kwotę 35,744 mld PLN, co stanowiło 99,6% planu.Wydano więc tylko o 154,3 mln PLN mniej, niż zapisano w Ustawie Budżetowej. To niewątpliwie sukces i najwyższy wskaźnik wykonania budżetu MON w ostatnich latach.

Spośród łącznych wydatków na obronność, na część 29 budżetu „Obrona narodowa” wydano 35,304 mld PLN (99,6% planu), a 440,4 mln PLN przeznaczono na wydatki zrealizowane w dziale 752 „Obrona narodowa” poza częścią 29 budżetu (98,8% planu). W ujęciu porównywalnym, wydatki na obronność w 2016 roku były wyższe niż rok wcześniej o 3,703 mld PLN (11,6%). Powyższy wzrost został przeznaczony w 65,1% na wydatki majątkowe, w 24,4% na wydatki bieżące, w 4,5% na wydatki poza częścią 29 budżetu, w 3,9% na świadczenia na rzecz osób fizycznych oraz w 2% na dotacje i subwencje. W tym miejscu warto jeszcze zwrócić uwagę, że gdyby uwzględnić wydatki poniesione na spłatę samolotów F-16, wykonanie w 2015 roku byłoby wyższe niż w 2016 roku o 1,660 mld PLN (4,4%). 

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 11/2017