Wykonanie budżetu MON w 2021 roku

Tomasz Dmitruk

W 2021 roku łącznie na obronność w Polsce wydatkowano 57,7 mld PLN, a dodatkowo kwotę 1,07 mld PLN przeniesiono na wydatki niewygasające. Razem z nimi wykonanie powinno więc wynieść 58,76 mld PLN, czyli niemal 6 mld PLN (11,3%) więcej niż rok wcześniej oraz 6,9 mld PLN więcej, niż planowano w ustawie budżetowej na 2021 rok przed nowelizacją. Pozwoli to na osiągnięcie wskaźnika wydatków obronnych w odniesieniu do PKB Polski na poziomie 2,24%.

Uwarunkowania

Informacje zawarte w analizie oparte zostały o dane dotyczące wykonania budżetu państwa w 2021 roku pochodzące z następujących dokumentów: sprawozdania Ministerstwa Finansów, raportu Najwyższej Izby Kontroli z wykonania budżetu państwa, decyzji budżetowych ministra ON, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2021 roku „w sprawie wydatków budżetu państwa, które w roku 2021 nie wygasają z upływem roku budżetowego”, obwieszczenia ministra ON z dnia 15 lutego 2022 r. „w sprawie wykazu jednostek, którym przyznano w 2021 r. dotacje podmiotowe i celowe oraz kwot tych dotacji”, zapisu przebiegu posiedzenia sejmowej Komisji Obrony Narodowej nr 79 z dnia 22 czerwca 2022 roku oraz na podstawie informacji uzyskanych z Ministerstwa Obrony Narodowej. Plany wydatków MON na 2021 rok zostały zapisane w ustawie budżetowej z dnia 20 stycznia 2021 roku (nazywanej dalej Ustawą Budżetową). W trakcie ubiegłego roku doszło do jej nowelizacji na podstawie „ustawy o zmianie ustawy budżetowej na rok 2021” z dnia 1 października 2021 roku.

W sprawozdaniach: MON, MF i NIK często podaje się wykonanie budżetu w odniesieniu do tzw. „planu po zmianach”, czyli planu z ustawy budżetowej, który uległ zmianom w ciągu roku na podstawie np. decyzji ministra ON lub nowelizacji ustawy budżetowej. W rezultacie resort obrony może zmienić plan nawet w ostatnich dniach grudnia dostosowując jego poziom do realnego wykonania. Takie przedstawienie realizacji planu jest jednak mało obiektywne, dlatego w niniejszym artykule wykonanie budżetu zostało podane w relacji do wartości zapisanych w ustawie budżetowej.

Plan wydatków

W 2021 roku na wydatki związane z obronnością kraju zgodnie z ustawą budżetową zaplanowano łącznie 51,834 mld PLN, co stanowiło 2,2% prognozowanego PKB w 2021 roku (2356,1 mld PLN), zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 25 maja 2001 roku „o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP”, w tym:

• 51,182 mld PLN w ramach środków budżetowych w części 29 budżetu;
• 445,8 mln PLN w ramach środków budżetowych w innych częściach budżetu w dziale 752;
• 175,8 mln PLN w ramach dodatkowych środków pozabudżetowych z Funduszu Modernizacji Sił Zbrojnych (FMSZ);
• 29,86 mln PLN w ramach dodatkowych środków pozabudżetowych Agencji Mienia Wojskowego (AMW) przeznaczonych na inwestycje mieszkaniowe.

W ciągu ubiegłego roku dokonano jednej istotnej zmiany planu, będącej rezultatem nowelizacji ustawy budżetowej, na podstawie której doszło do zwiększenia o kwotę 6,9 mld PLN planowanych wydatków, w tym o 657 mln PLN wydatków bieżących i o 6,3 mld PLN wydatków majątkowych w części 29 budżetu „Obrona narodowa” oraz o 816 tys. PLN wydatków w dziale 752 w części 88 budżetu „Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury”.

Kwota 6,3 mld PLN o którą zwiększono wydatki majątkowe następnie została przekazana do FMSZ i do końca 2021 roku jej nie wydatkowano (choć została ujęta w wykonaniu budżetu państwa). Środki te będą mogły zostać wykorzystane w 2022 roku oraz w kolejnych latach.

Po nowelizacji łączne planowane wydatki na obronność wzrosły do 58,789 mld PLN, w tym:

• 58,146 mld PLN w ramach środków budżetowych w części 29 budżetu;
• 446,6 mln PLN w ramach środków budżetowych w innych częściach budżetu w dziale 752;
• 175,8 mln PLN w ramach dodatkowych środków pozabudżetowych z FMSZ oraz kwota 1,5 mld PLN przekazana do FMSZ z części 29 budżetu (ostatecznie nie wydatkowana w 2021 roku);
• 29,86 mln PLN w ramach dodatkowych środków pozabudżetowych AMW przeznaczonych na inwestycje mieszkaniowe.

Wykonanie wydatków obronnych

W 2021 roku łącznie na obronność wydatkowano 57,689 mld PLN, a dodatkowo kwotę 1,067 mld PLN przeniesiono na wydatki niewygasające na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2021 roku „w sprawie wydatków budżetu państwa, które w roku 2021 nie wygasają z upływem roku budżetowego”. Razem z nimi wykonanie powinno wynieść prawie 58,756 mld PLN, co będzie stanowiło 113,4% planu z ustawy budżetowej. W odniesieniu do 2020 roku będzie to wzrost o 5,96 mld PLN (11,3%), jednak należy przy tym pamiętać, że w 2021 roku odnotowano wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych o 5,1% (wskaźnik roczny według GUS), zatem w ujęciu realnym ubiegłoroczny wzrost wydatków obronnych będzie istotnie niższy niż wyliczone 11,3%.

Wydatki niewygasające z 2021 roku mogą zostać zrealizowane w terminie do 30 listopada 2022 roku. Ostateczne wykonanie wydatków niewygasających z 2021 roku będzie zatem znane dopiero pod koniec obecnego roku.

Spośród łącznych nakładów na obronność:

• na część 29 budżetu „Obrona narodowa” wydano 58,125 mld PLN, a kwotę 1,065 mld PLN przeniesiono na wydatki niewygasające, co razem stanowi 113,6% planu z ustawy budżetowej;
• 438,5 mln PLN przeznaczono na wydatki zrealizowane w dziale 752 „Obrona narodowa” poza częścią 29 budżetu, a dodatkowo 2,2 mln PLN przeniesiono na wydatki niewygasające, co razem stanowi 98,9% planu z ustawy budżetowej;
• 175,8 mln PLN wydano na sfinansowanie zadań ujętych w ramach FMSZ (100% planu);
• 14,4 mln PLN stanowiły wydatki AMW przeznaczone na inwestycje mieszkaniowe (48,3% planu).

Jak już wspomniano, wydatki na obronność w 2021 roku były łącznie wyższe niż rok wcześniej o 5,96 mld PLN, przy czym w części kategorii nakłady rosły, ale w części malały. Wzrost odnotowano w przypadku:

• wydatków majątkowych w części 29 – o 5,491 mld PLN;
• wynagrodzeń i uposażeń żołnierzy, funkcjonariuszy i pracowników cywilnych MON wraz z pochodnymi w ramach wydatków bieżących – o 978,8 mln PLN;
• świadczeń na rzecz osób fizycznych – o 506,2 mln PLN.

Natomiast spadki odnotowano w przypadku:

• pozostałych wydatków bieżących – o 446,8 mln PLN;
• wydatków poza częścią 29 budżetu w dziale 752 – o 340,9 mln PLN;
• dotacji i subwencji – o 229,4 mln PLN;
• wydatków własnych AMW – o 1,2 mln PLN.

Wydatki obronne poniesione w 2021 roku (w przypadku pełnej realizacji wydatków niewygasających) powinny stanowić 2,24% PKB Polski osiągniętego w 2021 roku (2622,2 mld PLN) oraz 11,24% łącznych ubiegłorocznych wydatków budżetu państwa (wynoszących łącznie z wydatkami niewygasającymi 521,2 mld PLN). Dla porównania wskaźniki te w 2020 roku wynosiły odpowiednio 2,27% oraz 10,42%.

Jako pierwsze opisane zostały szczegóły pięciu podstawowych grup wydatków: bieżących, majątkowych, na rzecz osób fizycznych, dotacji i subwencji oraz na współfinansowanie projektów z udziałem środków UE poniesionych w ramach części 29 budżetu państwa „Obrona narodowa”.

Wydatki bieżące

Wydatki bieżące w 2021 roku zostały zrealizowane w wysokości 23,351 mld PLN, a dodatkowo 608,4 mln PLN przeniesiono na wydatki niewygasające. Razem daje to kwotę 23,960 mld PLN, co stanowi 100,7% planuzapisanego wustawie budżetowej.W ramach tej grupy wydatkowano o 531,9 mln PLN więcej niż w 2020 roku (wzrost o 2,3%). Na wydatki bieżące (licząc łącznie z wydatkami niewygasającymi) przeznaczono 41,2% całej części 29 budżetu.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 10/2022