Życie i śmierć admirała Isoroku Yamamoto (część 2)

Grzegorz Barciszewski

Życie i śmierć

admirała Isoroku Yamamoto

(część 2)

Postępy początkowego okresu wojny Admirał Yamamoto uzyskał aprobatę dla swojego planu, ale nie był głównym japońskim strategiem. Rola ta przypadła w udziale Imperialnemu Sztabowi Generalnemu, który odpowiadał za opracowywanie długoterminowych planów w skali strategicznej. Często był to uciążliwy proces, gdyż jego dwa komponenty (Armia i Marynarka) miały zgoła odmienne cele. Na czele sekcji morskiej Sztabu stał adm. Osami Nagano, sprawujący jednocześnie funkcję szefa Sztabu Generalnego IJN. Odpowiadał on ze swymi sztabowcami za tworzenie strategii morskiej, a następnie włączenie jej do ogólnych planów strategicznych po uzgodnieniu z Armią. Jak pokazała operacja hawajska, adm. Nagano nie miał całkowitej kontroli nad wyznaczaniem strategii morskiej. Rola Yamamoty w jej formułowaniu była znacząca już przed początkiem zmagań, a po sukcesie ataku na Pearl Harbor jego pozycja jeszcze się umocniła.

Zarówno armia, jak i marynarka były zgodne, że Japonia może prowadzić wojnę jedynie w ograniczonym zakresie i musi w bardzo krótkim czasie zająć cele kluczowe dla dalszych działań, zaś swoich sił zbrojnych użyje głównie do obrony nowo opanowanych terytoriów przed kontratakami Amerykanów, by w ten sposób zmusić ich do negocjacji pokojowych.

W planach początkowy okres wojny podzielony był na dwie fazy operacyjne. Pierwsza Faza Operacyjna miała z kolei odbywać się w trzech oddzielnych etapach. W ich trakcie zamierzano opanować Filipiny, Malaje Brytyjskie, Birmę, Borneo, Rabaul na Nowej Brytanii oraz Holenderskie Indie Wschodnie. W trakcie Drugiej Fazy Operacyjnej chciano zająć wschodnią Nową Gwineę, całą Nową Brytanię, wyspy Fidżi, archipelag Samoa i „strategiczne punkty na terenie Australii”. Marynarka pragnęła ponadto zdobyć atol Midway na środkowym Pacyfiku i Aleuty.

Pierwsza Faza Operacyjna przebiegła zgodnie z założeniami. Ale co do realizacji drugiej pojawiły się rozbieżności zarówno między armią i marynarką, jak też między adm. Yamamoto a Sztabem Generalnym IJN. Połączona Flota poniosła o wiele mniejsze straty niż zakładano, a inwazje na Malaje, Filipiny i Holenderskie Indie Wschodnie spotkały się z o wiele mniejszym oporem alianckim niż się spodziewano. Ogromnym sukcesem było zatopienie 10 grudnia 1941 r. koło Kuantanu dwóch wielkich brytyjskich okrętów – krążownika liniowego Repulse i pancernika Prince of Wales – przez bombowce lotnictwa marynarki dalekiego zasięgu bazowania lądowego. Atak został przeprowadzony przez samoloty, które Yamamoto zaaprobował do produkcji wielkoseryjnej, gdy był szefem Działu Technicznego Departamentu Lotnictwa w Ministerstwie Marynarki. Był to dla niego dowód, że miał rację twierdząc, iż pancerniki są przestarzałe i mogą być zatopione wyłącznie przez samoloty. I powód do osobistej satysfakcji.

Jak obiecał adm. Yamamoto, w pierwszych dniach wojny sukcesy sypały się jak z rękawa. Już 8 grudnia prawie bez oporu zajęto Guam, a nazajutrz brytyjskie Wyspy Gilberta. Jedynie atol Wake stawiał zacięty opór. Dlatego Yamamoto zadecydował, by wadm. Chuichi Nagumo wydzielił z 1. Floty Powietrznej lotniskowce Hiryu i Soryu, aby ich samoloty pokładowe „zmiękczyły” obronę przed i w trakcie drugiej próby desantu. Zadanie zostało wykonane i 22 grudnia Japończycy pomyślnie wylądowali na Wake. Po zaciętych walkac zmuszono Amerykanów do poddania się. Kolejnym sukcesem było zajęcie Manili, stolicy Filipin, co nastąpiło 4 stycznia 1942 r. i zepchnięcie wojsk gen. Douglasa MacArthura na półwysep Bataan. Następnym osiągnięciem była kapitulacja brytyjskiej twierdzy w Singapurze, która 15 lutego 1942 r. poddała się wojskom gen. por. Tomoyuki Yamashity.

Alianckie siły morskie nie były zdolne do powstrzymania postępów Japończyków realizujących Pierwszą Fazę Operacyjną. Pierwszą dużą bitwę morską tego okresu wojny stoczono po południu i w nocy z 27 na 28 lutego 1942 r. na Morzu Jawajskim2. Krążowniki kadm. Takeo Takagiego bez trudu pokonały równą im siłą eskadrę aliancką dowodzoną przez holenderskiego kadm. Karela Willema Frederika Marie Doormana. Podobnie było z Kido Butai. Po zakończeniu operacji hawajskiej lotniskowce brały udział w ataku na atol Wake, opanowaniu Rabaulu (styczeń 1942 r.) oraz wspierały działania przeciwko Holenderskim Indiom Wschodnim. Kombinacja dużych i szybkich lotniskowców, nowoczesnych samolotów, doskonale wyszkolonych załóg lotniczych oraz taktyka zmasowanego użycia lotnictwa pokładowego sprawiała, że 1. Flota Powietrzna miała poczucie niezwyciężoności.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 6/2013