Zapomniana para

 

GENEZA
Sytuacja międzynarodowa, a także nasilające się zbrojenia morskie spowodowały we Francji wzrost zapotrzebowania na okręty pancerne. Decydenci z Paryża opracowali w tym czasie szczegółowy plan budowy nowych jednostek tej klasy – miały one stanowić odpowiedź na budowane okręty w Niemczech oraz Włoszech. Pierwsza para – typ Dunkerque (drugim okrętem był Strasbourg), była ripostą na trzy niemieckie „pancerniki kieszonkowe” typu Deutschland oraz dwa pancerniki typu Scharnhorst, druga dwójka, Richelieu i bliźniaczy Jean Bart, miała – przynajmniej tak zamierzano – wzmocnić siły francuskie na Morzu Śródziemnym, stając się przeciwwagą dla włoskich pancerników typu Littorio. Budowa przez III Rzeszę dwóch okrętów liniowych typu Bismarck doprowadziła do poszukiwania nowych jednostek, zdolnych stawić im czoła. Aby zaoszczędzić na czasie (skrócić prace projektowo-konstrukcyjne) Francuzi zdecydowali, aby nowa, trzecia para pancerników była maksymalnie zbliżona do jednostek typu Richelieu. Autoryzowano je 2 maja 1938 w uzupełniającym planie rozwoju floty na rok 1938. Ze względu na obciążone moce produkcyjne głównych stoczni oraz wynikające z tego powodu opóźnienie w ich budowie, Dowództwo Floty postanowiło spożytkować je na analizę rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych w budowanych mniej więcej w tym samym czasie okrętach liniowych innych państw, przede wszystkim brytyjskich typu King George V, włoskich typu Littorio oraz niemieckich. Dlatego też wadm. François Darlan, ówczesny szef Sztabu Floty, zlecił projektowanie pancernika typu Richelieu nowej, ulepszonej generacji. Jednostka taka miała cechować się:

• artylerią główną w postaci 8-9 armat kal. 380 mm rozmieszczonych jak na poprzednikach, czyli typach Richelieu oraz Dunkerque, w dwóch wieżach czterolufowych tylko na dziobie, lub w sposób „tradycyjny”
• trzech wieżach trójlufowych
• dwóch na dziobie i jednej na rufie,
• artylerią średnią składającą się z armat uniwersalnych kal. 152 mm (jak na typie Richelieu) lub 130 mm (jak na typie Dunkerque), ewentualnie kompozycją armat kal. 152 mm oraz 100 mm, – opancerzeniem takim samym jak na typie Richelieu,
• wyposażeniem lotniczym składającym się z katapulty oraz miejsca dla dwóch wodnosamolotów (ale bez hangaru).

 Odpowiedzią były studia, wykonane przez biuro projektów marynarki wojennej. Łącznie powstały trzy wersje – A, B i C. Każda z nich miała też kilka wariantów, które otrzymały oznaczenia alfanumeryczne (szczegóły patrz w tabeli). Projekty o symbolu A stanowiły modyfikację rozwiązania bazowego, czyli typu Richelieu, wersja B stanowiła jego wariację –  projektanci postanowili przenieść jedną z dwóch wież artylerii głównej z dziobu na rufę, a wersja C to odpowiedź na zapotrzebowanie na okręt uzbrojony w trzy wieże trójlufowe. Według obliczeń, skuteczna realizacja projektów oznaczonych symbolem C nie byłaby możliwa przy wyporności ograniczonej postanowieniami traktatowymi. Z tego też względu zostały one odrzucone z rozważań dotyczących budowy autoryzowanej trzeciej pary okrętów. Z pozostałych wadm. Darlan lobbował za zatwierdzeniem jednocześnie dwóch projektów – A2 oraz B3 ter. Dlatego też para tych jednostek miała być różna i stanowić swoisty ewenement na skalę światową. Ostatecznie decyzje te zostały zatwierdzone przez Sztab Floty w sierpniu 1938 roku, w tym samym miesiącu złożono w Arsenal de Brest i w Chantiers de la Loire w St. Nazaire zamówienia na budowę obu okrętów. Pomimo tego ciągle wprowadzano do projektów poprawki, częściowo wynikające z kwestii technicznych – zmiany kątów ostrzałów armat uniwersalnych i małokalibrowych lub instalację nieplanowanego pierwotnie hangaru dla wodnosamolotów (łodzi latających) i dodatkowego osprzętu lotniczego. Według wstępnych planów, rozpoczęcie ich budowy miało nastąpić pod koniec sierpnia 1939 roku – jak się ostatecznie okazało względnie mała moc produkcyjna czołowych stoczni francuskich spowodowała dalsze opóźnienia.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 8/2010