Zarys walk 21. eskadry niszczycielskiej podczas wojny polsko-bolszewickiej
Łukasz Łydżba
Plan rozbudowy lotnictwa w Poznaniu po pierwszych sukcesach powstania wielkopolskiego na początku 1919 roku przewidywał utworzenie ogółem pięciu eskadr lotniczych, w tym jednej niszczycielskiej (bombardującej). Zamierzano wykorzystać do tego celu kilka ciężkich samolotów bombowych (typu Gotha, Friedrischafen) pozostawionych przez Niemców na Ławicy oraz w hali Zeppelina na Winiarach. Z bliżej nieznanych przyczyn plan stworzenia tej eskadry w 1919 roku nie został zrealizowany. Możliwe, że spowodował to względny spokój na wielkopolskim froncie po zawieszeniu broni podpisanym w lutym 1919 oraz brak dostatecznej ilości personelu lotniczego potrzebnego do obsadzenia tworzonych w Ławicy eskadr lotniczych. Realizacja tego programu nastąpiła dopiero wiosną 1920 roku, gdy por. Ludomił Rayski, ówczesny dowódca Wyższej Szkoły Pilotów w Ławicy, zapoznawszy się ze stanem samolotów, wysunął projekt utworzenia eskadry niszczycielskiej. Miała ona zostać częściowo wyposażona w samoloty dwusilnikowe Gotha lub Friedrischafen oraz częściowo w samoloty A.E.G C.IV, które były trudne do lądowania, ale posiadały duży udźwig bomb i zwrotność.
15 kwietnia 1920 roku projekt uzyskał aprobatę władz wojskowych i por. Rayski przystąpił do formowania eskadry. Wybrał do niej najlepszych pilotów z tych, którzy ukończyli Wyższą Szkołę w Ławicy. Większość pilotów eskadry nie posiadała doświadczenia bojowego. Dowódcą eskadry został por. pil. Ludomił Rayski. Formowanie eskadry przebiegało bardzo szybko. 30 kwietnia 1920 roku 21. eskadra niszczycielska odeszła z Ławicy do Koziatynia do dyspozycji Szefa Lotnictwa 6. armii w następującym składzie: sześciu oficerów, jedenastu podoficerów, 112 szeregowców, 10 koni, 10 wozów, sześciu samochodów i innym koniecznym wyposażeniem. Eskadra została wyposażona w siedem samolotów: jeden zdobyczny dwusilnikowy bombowiec Gotha G.IV i sześć jednosilnikowych samolotów wywiadowczych A.E.G C.IV. Samoloty te zostały zmontowane na Ławicy. Po podróży pociągiem 15 maja jednostka dotarła do na lotnisko w Rachny Lesowyja na odcinku 6. Armii i weszła w skład III dywizjonu lotniczego. Została ona przydzielona do dyspozycji 12. Dywizji Piechoty.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 3/2017