Zasady użycia niemieckich jednostek czołgów...

Józef Zasadni

Zasady użycia

niemieckich jednostek czołgów

i ich współdziałanie z innymi broniami

Powołanie w 1935 roku niemieckiego Wehrmachtu oznaczało, że Wojsko Polskie, dotąd szykowane przede wszystkim do potencjalnej walki z Armią Czerwoną, zyskało także na zachodzie groźnego przeciwnika. Stąd od tego momentu poświęcano armii niemieckiej w analizach i raportach, ale także w jawnych materiałach na łamach prasy fachowej, coraz więcej miejsca. Spore zainteresowanie budziły zwłaszcza nowinki doktrynalne obce własnej armii, w tym rozwój zmechanizowanych związków taktycznych. Na trzy lata przed wojną, w październiku 1936 roku, w „Przeglądzie Wojskowo-Technicznym” kpt. Józef Zasadni opublikował jeden z takich materiałów, opierając go na oryginalnych niemieckich instrukcjach i regulaminach.

Artykuł „Zasady użycia niemieckich jednostek czołgów i współdziałanie ich z innymi broniami” to bez wątpienia ciekawa lektura. Materiał ten został przygotowany już w roku 1936, zaledwie rok po powstaniu pierwszych niemieckich dywizji pancernych. Dla polskiego czytelnika, zwłaszcza dobrze zorientowanego w możliwościach własnego wojska i przemysłu, ta lektura mogła być dość deprymująca – bowiem jeden zmechanizowany związek taktyczny wymagał olbrzymich nakładów i posiadania wielkich ilości różnego rodzaju pojazdów – od motocykli po czołgi. Na takie jednostki Polska nie mogła sobie wtedy pozwolić. Należało więc szukać głównie sposobów obrony przed nimi, co też czyniono. Siła i przebojowość dywizji pancernej była wówczas jeszcze niewiadomą, ale nawet analiza niemieckich regulaminów, którą przedstawił kpt Zasadni, musiała budzić uzasadnione obawy. Oddać należy zatem głos autorowi.

W poniższej pracy staram się ująć i przedstawić zarysowującą się obecnie niemiecką myśl taktyczną na odcinku broni pancernej, opierając się na studium oficjalnych regulaminów oraz na bogatej prasie i literaturze fachowej.

Zaznaczyć należy, że poglądy te posiadają charakter jeszcze niezupełnie jasno sprecyzowanych zasad użycia, które mogą ulec pewnym odchyleniom względnie przeobrażeniom w zależności od ukształtowania się kierunków rozwoju technicznego nowoczesnych konstrukcji sprzętu pancernego.

I. Związki pancerne.

A. Dane organizacyjne.
Związki pancerne są to bardzo szybkie i ruchliwe zespoły, zdolne do wszelkiego rodzaju działań, a składające się z różnego rodzaju pojazdów mechanicznych. Główną ich siłę bojową stanowią jednostki czołgów. Związki te przeznaczone przeznaczone są przede wszystkim do operacji przez zaskoczenie na skrzydła i tyły nieprzyjaciela i są jednostkami dyspozycyjnymi wyższych dowództw. Mogą one przyczynić się w dużej mierze do uniemożliwienia krzepnięcia frontów, a tym samym do prowadzenia wojny o charakterze ruchowym.

Przeciwko tworzeniu tego rodzaju związków przemawiałyby wysokie koszty utrzymania, szybki postęp techniki oraz poważne trudności w zaopatrywaniu w materiały pędne.

Pod względem organizacyjnym poza jednym lub kilkoma batalionami lub pułkami czołgów, które stanowią rdzeń związku, znajdują się następujące elementy organiczne:

1. Zmotoryzowany oddział rozpoznawczy, przeznaczony zasadniczo dla przeprowadzenia rozpoznania taktycznego na korzyść związku pancernego. W tym celu wysyłany zostaje
w przód, przeważnie o jeden dzień marszu, przed siły główne swego związku.

Oddział taki złożony jest: z kompanii samochodów pancernych, wyposażonej w sprzęt terenowy, na której spoczywa główny ciężar rozpoznania, oraz z kompanii motocyklistów, przeznaczonych między innymi do szybkiego uchwycenia, względnie obrony ważnych terenowo punktów, osłony oddziału rozpoznawczego na postoju, ubezpieczenia skrzydeł oddziałów, ochrony mostów, dróg i punktów węzłowych.

Wsparcie natarcia przypada zmotoryzowanym miotaczom min, a obrona przeciwpancerna specjalnym działkom przeciwpancernym.

2. Jednostka motocyklistów złożona z kilku kompanii, bardzo szybka i ruchliwa, której zadania spośród wielu innych polegać będą na zamknięciu przerw między walczącymi związkami, utrzymaniu ciaśnin, szybkim uchwyceniu ważnych punktów terenowych przed zajęciem ich przez nieprzyjaciela, działaniu na jego urządzenia tyłowe oraz zabezpieczeniu skrzydeł związku pancernego.

3. Zmotoryzowana piechota w składzie od l batalionu do l pułku przewożona jest na samochodach terenowych. Jej zadania sprowadzają się do współdziałania z jednostkami czołgów, zajmowania zdobytego terenu oraz wykorzystania powodzenia. Bataliony składają się z około 3 kompanii strzeleckich oraz l komp. c. k. m. Ponadto pułk dysponuje:

• plutonem regulacji ruchu,
• plutonem motocyklistów,
• kompanią miotaczy min,
• kompanią działek przeciwpancernych,
• plutonem łączności.

4. Zmotoryzowana artyleria w składzie od l baterii do l dywizjonu przeznaczona jest do wsparcia jednostek czołgów lub piechoty zmotoryzowanej. W wypadku działania na korzyść
czołgów użyta jest głównie do zwalczania systemu obrony przeciwpancernej, przy czym ubezpiecza wyruszenie czołgów, interweniując ogniowo z chwilą rozpoznania dział przeciwpancernych nieprzyjaciela. Podporządkowana piechocie zmotoryzowanej, działa na ogólnych zasadach artylerii lekkiej. W związku ze swymi zadaniami artylerię zmotoryzowaną winna cechować duża ruchliwość i szybkie pogotowie ogniowe. Pod względem trakcyjnym należy rozróżnić 3 rodzaje artylerii, a to:

• przewożoną – gdy działa załadowuje się na samochody, 
• ciągnikową lub zmotoryzowaną – gdy działa doczepia się do ciągników,
• zmechanizowaną – gdy działa umieszcza się na podwoziach gąsienicowych, z których strzelają.

Wszystkie wymienione rodzaje trakcji posiadają swoje zalety i wady, przy czym artyleria ciągnikowa posiada przewagę nad zmechanizowaną pod względem ciężaru i lepszych warunków maskowania.

Zmechanizowana artyleria towarzysząca czołgów dzięki trakcji gąsienicowej spełnia stawiane jej wymagania stałej gotowości ogniowej oraz posiada zdolność towarzyszenia wspieranym jednostkom czołgów na polu walki.

Przydzielane baterie artylerii przeciwlotniczej są również zmotoryzowane.

5. Inne jednostki: jak saperzy, łączność oraz służby.

B. Zasady użycia.
W ogólności zadania związków pancernych i zmotoryzowanych pokrywają się z zadaniami kawalerii strategicznej. Dzięki dużej zdolności marszowej nawet w ciągu kilku dni mogą one z dużym prawdopodobieństwem zaważyć na szali działań przez wykorzystanie momentu zaskoczenia.

Na działanie lotnictwa nieprzyjaciela związek pancerny jest specjalnie wrażliwy, przy czym zdradza się już z dużych odległości obłokami kurzu. Dlatego też wszelkie przesunięcia, jeśli sytuacja bojowa na to pozwala, powinny odbywać się nocą. Wszystkie rozporządzalne drogi należy wykorzystać, aby związek nie posuwał się na zbyt dużej szerokości i głębokości. Zwiady tych dróg, a specjalnie mostów i przepraw, powinny być zawczasu przeprowadzone przez elementy rozpoznawcze, przy czym należy pamiętać, aby działaniem tym nie zdradzić swych zamiarów przeciwnikowi, względnie nie wzbudzić jego czujności. Przy przemarszach należy bardzo starannie zorganizować regulację ruchu, specjalnie w miejscowościach oraz na skrzyżowaniach dróg.

Marsze dzienne wymagają planowego przygotowania obrony przeciwlotniczej, specjalnie przy przekraczaniu ciaśnin. W wypadku spodziewanego spotkania z nieprzyjacielem należy posuwać się odcinkami terenowymi, wysyłając rozpoznanie bojowe na boki od dróg marszu.

Związki pancerne użyte być mogą również do zadań dalekiego rozpoznania taktycznego, do przesłaniania oraz w walce opóźniającej. Krótkie i nagłe uderzenia z wykorzystaniem zaskoczenia stanowią istotę walki.

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 5/2013